Հայ-ադրբեջանական սահմանին արտգործնախարարների երկկողմ հանդիպում անցկացնելու Բաքվի առաջարկին պաշտոնական Երևանը դեռ չի արձագանքում: Ադրբեջանի դիվանագիտության ղեկավարը երեկ ասել էր՝ Բաքուն կողմ է խաղաղության պայմանագրի շուրջ ուղիղ՝ առանց միջնորդի բանակցություններին։
Ջեյհուն Բայրամովի այս հայտարարությունից 3 օր առաջ ադրբեջանական կողմը Երևանին էր փոխանցել խաղաղության պայմանագրի նախագծի 7-րդ տարբերակը: Երեկ Բայրամովը մի կողմից խոսում էր փաստաթղթում խաղաղության գործընթացին խոչընդոտող դետալներից, մյուս կողմից հայտարարում, թե հայկական կողմի դիրքորոշումներում արդեն փոփոխություններ են տեսնում:
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ Բայրամով. «Կրճատվում է այն կետերի թիվը, որոնց շուրջ կան տարաձայնություններ»«Կրճատվում է այն կետերի թիվը, որոնց շուրջ կան տարաձայնություններ։ Առաջընթաց կա առաջարկությունների փաթեթում, որը մենք ստացել ենք նոյեմբերի 21-ին։ Դժվար է ասել, թե որքանով է այն խաղաղությանը մոտ կամ հեռու: Ես կարծում եմ, որ եթե լուրջ քաղաքական կամք լինի, ապա կարելի է արագ խաղաղության համաձայնություն կնքել։ Հակառակ դեպքում գործընթացը կձգձգվի», - ասել է Ադրբեջանի ԱԳ նախարարը:
Թե ինչ առաջընթացի մասին է խոսքը, Բայրամովը փակագծեր չի բացել: Երևանի առաջարկությունների փաթեթը Բաքվին է փոխանցվել Լեռնային Ղարաբաղի հայաթափումից մոտ երկու ամիս անց: Արդյոք դրանում արցախահայերի իրավունքների և անվտանգությանն առնչվող դրույթի հնարավոր բացակայությունն է Բաքուն գնահատել առաջընթաց, հստակ չէ: Ամեն դեպքում հայաստանցի պաշտոնյաները, նրանց թվում՝ վարչապետ Փաշինյանը ուղիղ հայտարարում են՝ իրենց խնդիրը Հայաստանն է, իսկ Ղարաբաղի հայերի վերադարձի, իրավունքների և անվտանգության մասին կառավարությունը հստակ ոչինչ չի ասում:
Փոխարենը Ազգային ժողովի նախագահն օրերս պնդել էր, թե խաղաղությունը երբեք այսքան մոտ չի եղել: Ալեն Սիմոնյանը պայմանագրի շուրջ քննարկումներից է նման եզրակացության հանգել: Դրանք, նրա գնահատմամբ, կառուցողական են:
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ Խաղաղությունը երբեք այսքան մոտ չի եղել. Ալեն ՍիմոնյանԵվ մինչ այս ֆոնին պաշտոնական Երևանը դեռ առ դեմ բանակցելու շուրջ չի շտապում դիրքորոշում հայտնել, «Քաղաքացիական պայմանագրի» պատգամավոր Արման Եղոյանը չի բացառում երկկողմ շփումները:
«Կարող է լինել միջնորդներով բանակցություն՝ ոչ արդյունավետ, տարբեր միջնորդներով, որևէ մեկին չեմ ակնարկում, և կարող է լինել առանց միջնորդների բանակցություն՝ արդյունավետ կամ ոչ արդյունավետ: Այսինքն, այստեղ կարևոր է ոչ այնքան սենյակում գտնվող մարդկանց թիվը, այլ՝ սենյակում գտնվող մարդկանց վերաբերմունքը քննարկվող թեմաներին», - ասաց Եղոյանը:
Ուղիղ՝ առանց միջնորդի բանակցությունների մասին Բաքուն խոսում է արևմտյան հարթակներում տարբեր պատճառաբանություններով առաջնորդների երկու և արտգործնախարարների մեկ հանդիպում տապալելուց հետո:
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ
Հոկտեմբերի վերջին Միշել-Փաշինյան-Ալիև հանդիպում տեղի չի ունենաԱլիևը չեղարկեց Գրանադայի հանդիպումը, Փաշինյանը, միևնույն է, կմեկնի ԻսպանիաԵրկկողմ բանակցությունները, քաղաքական մեկնաբան Արմեն Բաղդասարյանի գնահատմամբ, կարող են արդյունավետ լինել այն դեպքում, երբ կողմերի նպատակն իսկապես խաղաղությունն է:
«Այս պարագայում երկկողմ բանակցությունները չենք կարող հանգեցնել վերջնական խաղաղության, դրա համար էլ շատ կարևոր է միջնորդների մասնակցությունը, ընդ որում, այնպիսի միջնորդների, որոնք իրական լծակներ կունենան, որպեսզի կողմերին ստիպեն կատարել արդեն իսկ ձեռք բերված համաձայնությունները», - ասաց Բաղդասարյանը:
Խաղաղության պայմանագրի կնքման համար Երևանը կարևորում է տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման, Խորհրդային միության վերջին քարտեզներով սահմանազատման և ինքնիշխանության հարգմամբ տարածաշրջանային կապուղիների ապաշրջափակման սկզբունքները։ Ադրբեջանը մինչ օրս հրապարակային չի հայտարարել, որ ճանաչում է Հայաստանի 29 հազար 800 քառակուսի կիլոմետրը, հստակ չէ նաև քարտեզների և ենթակառուցվածքների ապաշրջափակման շուրջ Բաքվի դիրքորոշումը:
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ Քննարկվում է խաղաղության պայմանագրում քարտեզների ընդգրկման հնարավորությունը. ՄիրզոյանՔաղաքական վերլուծաբանն ասում է՝ եթե անգամ երկկողմ ձևաչափով բանակցություններ լինեն այս փուլում, ստորագրումն այդուհանդերձ պետք է լինի միջնորդների մասնակցությամբ:
«Հակառակ դեպքում կստացվի, որ այդ փաստաթղթով Ադրբեջանը կստանա իր ուզածը արդեն փաստաթղթավորված՝ առանց Հայաստանին տրամադրելու, ինչպես իշխանություններն են ասում, Հայաստանի կադաստրի թուղթը: Այսինքն՝ կստացվի, որ իրենք արձանագրեցին, որ Արցախի հարցն այլևս գոյություն չունի, դա Ադրբեջանի անբաժանելի մասն է, սակայն առանց Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը թվային պարամետրերով արձանագրելու», - նշեց Արմեն Բաղդասարյանը:
Թեև իշխանությունը շարունակում է խոսել երաշխիքների ինստիտուտի կարևորության մասին, սակայն մինչ օրս հստակ չէ՝ կա՞ն պայմանագրում այդպիսի մեխանիզմներ, իսկ եթե չկան, որ փուլում են կողմերը այդ հարցով փորձելու համաձայնության հասնել: