Ադրբեջանական գերությունից ազատ արձակված Մամիկոն Խոջոյանը, ում երեկ Իջևանից տեղափոխել են Երևանի «Սբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոն, չի ճանաչում իրեն այցելած հարազատներին: 77-ամյա Խոջոյանի ողջ մարմինը ծածկված է վնասվածքներով ու վերքերով:
Բժշկական կենտրոնի փոխնօրեն Գագիկ Մանուկյանը «Ազատության» հետ զրույցում փոխանցեց, որ Խոջոյանը իրենց կենտրոն է տեղափոխվել կայուն ծանր վիճակում և անմիջապես հետազոտվել․ - «Ռենտգեն քննությունով ունենք կողերի հինգ կոտրվածքներ, ունենք աջ բազկոսկրի միջին երրորդի բեկորային կոտրվածք՝ ոչ ճիշտ համակցումով․ առաջացել է կեղծ հոդ, որը վիճակի կայունանալուց հետո հետագայում կարիք ունի տրավմատոլոգների կողմից վիրահատական միջամտության»:
Հայաստանի նախկին օմբուդսմեն, «Ընդդեմ իրավական կամայականության» հասարակական կազմակերպության գործադիր տնօրեն Լարիսա Ալավերդյանի խոսքով՝ բացի միջազգային ամբիոններից նման բռնությունները դատապարտելը, պետք է նաև հարցին իրավական լուծում տալ: Ալավերդյանն ասաց, որ իրենց հանդիպել են Խոջոյանի հարազատներին և պայմանավորվել, որ նրան խոշտանգելու փաստով պետք է դիմել Եվրադատարան:
Ալավերդյանը գոհունակությամբ նշում է, որ Հայաստանում գերության մեջ հայտնված ադրբեջանցիների հետ երբեք այդպես չեն վարվել․ - «Բոլոր՝ առաջին, երկրորդ և երրորդ, նախագահների ժամանակ արվել է այն ամենը, ինչ հնարավոր է, որ պետական մակարդակով, պետական մարմինների, պետական պաշտոնատար անձանց կողմից բացառվի այդպիսի գործողությունը»:
Նա պատմեց, որ նախկինում գործող գերիների ու պատանդների հարցերով միջազգային խումբը ևս նկատել է, որ Հայաստանում ու Ադրբեջանում գերիների նկատմամբ վերաբերմունքը էականորեն տարբերվում է․ - «Նրանք տեսել են, որ այդ ադրբեջանցիները, որոնք գերի են եղել Հայաստանում և պահվել են մեր պետական մարմինների ներքո, ինչ վիճակում են եղել, և բարվոք են բնութագրել: Հետագայում մենք նրանց վերադարձրել ենք Ադրբեջան, նրանք պահվել են նույն «Գոբուստան» կոչվող ճամբարում, որտեղ պահվում էին և հայ գերիները: Եվ երբ նույն խումբը այցելել է այդտեղ և տեսել է, թե ինչ վիճակի մեջ են հայտնվել նույն այդ ադրբեջանցի գերիները, որոնց վերադարձրել ենք, նրանք դրա մասին գրել են, որ ահավոր վատ վիճակում են եղել»:
Իրավապաշտպան Վարդան Հարությունյանին նույնպես ուրախացնում է այն, որ Հայաստանում երբևէ գերության մեջ հայտնված որևէ ադրբեջանցու նկատմամբ բռնության փաստ չի արձանագրվել․ - «Տարեց մարդու, ակնհայտ հիվանդ մարդու նկատմամբ նման ոտնձգությունները, իհարկե, շատ բանի մասին են խոսում: Խոսում են այն բարքերի մասին, որ տիրում են մեր հարևան պետության իշխանավորների շրջանում: Որովհետև դա գալիս է վերևներից: Ես չեմ կարծում, որ ներքին օղակներում կան ժողովուրդների մեջ այդ թշնամությունը կա»:
Գերիների, պատանդների ու անհայտ կորածների հարցերով զբաղվող հանձնաժողովին առընթեր աշխատանքային խմբի ղեկավար Արմեն Կապրիելյանը «Ազատության» հետ զրույցում ասաց, որ հայ գերիների նկատմամբ դաժան ու անմարդկային վերաբերմունքով Ադրբեջանը խախտում է միջազգային մարդասիրական իրավունքի վերաբերյալ Ժնևի կոնվենցիան:
«Եթե բոլոր դեպքերում Հայաստանի իշխանություններն աշխատում են լրջորեն հետևել կոնվենցիաներով ամրագրված դրույթների պահանջներին, ապա, ցավոք, չեմ կարող նույնը ասել Ադրբեջանի համապատասխան իշխանությունների մասին»:
Մամիկոն Խոջոյանի գերեվարության առաջին իսկ օրվանից Ադրբեջանը շրջանառությամ մեջ դրեց այն վարկածը, թե 77-ամյա ծերունին դիվերսանտ է, ինչը լուրջ չընկալվեց անգամ ադրբեջանական հանրության շրջանում:
Կապրիելյանի փոխանցեց նաև, որ իրենց տեղեկություններով, այսօր Ադրբեջանում գերության մեջ են պահվում մի քանի տասնյակ հայեր: Բաքուն, մինչդեռ, պաշտոնապես հաստատում է միայն Հակոբ Ինջիղուլյանը գերեվարման փաստը, ով ադրբեջանական գերության մեջ է արդեն 8 ամիս:
Հայաստանում, ըստ պաշտոնական տվյալների, այսօր գերեվարված ադրբեջանցի չկա:
Բժշկական կենտրոնի փոխնօրեն Գագիկ Մանուկյանը «Ազատության» հետ զրույցում փոխանցեց, որ Խոջոյանը իրենց կենտրոն է տեղափոխվել կայուն ծանր վիճակում և անմիջապես հետազոտվել․ - «Ռենտգեն քննությունով ունենք կողերի հինգ կոտրվածքներ, ունենք աջ բազկոսկրի միջին երրորդի բեկորային կոտրվածք՝ ոչ ճիշտ համակցումով․ առաջացել է կեղծ հոդ, որը վիճակի կայունանալուց հետո հետագայում կարիք ունի տրավմատոլոգների կողմից վիրահատական միջամտության»:
Հայաստանի նախկին օմբուդսմեն, «Ընդդեմ իրավական կամայականության» հասարակական կազմակերպության գործադիր տնօրեն Լարիսա Ալավերդյանի խոսքով՝ բացի միջազգային ամբիոններից նման բռնությունները դատապարտելը, պետք է նաև հարցին իրավական լուծում տալ: Ալավերդյանն ասաց, որ իրենց հանդիպել են Խոջոյանի հարազատներին և պայմանավորվել, որ նրան խոշտանգելու փաստով պետք է դիմել Եվրադատարան:
Ալավերդյանը գոհունակությամբ նշում է, որ Հայաստանում գերության մեջ հայտնված ադրբեջանցիների հետ երբեք այդպես չեն վարվել․ - «Բոլոր՝ առաջին, երկրորդ և երրորդ, նախագահների ժամանակ արվել է այն ամենը, ինչ հնարավոր է, որ պետական մակարդակով, պետական մարմինների, պետական պաշտոնատար անձանց կողմից բացառվի այդպիսի գործողությունը»:
Նա պատմեց, որ նախկինում գործող գերիների ու պատանդների հարցերով միջազգային խումբը ևս նկատել է, որ Հայաստանում ու Ադրբեջանում գերիների նկատմամբ վերաբերմունքը էականորեն տարբերվում է․ - «Նրանք տեսել են, որ այդ ադրբեջանցիները, որոնք գերի են եղել Հայաստանում և պահվել են մեր պետական մարմինների ներքո, ինչ վիճակում են եղել, և բարվոք են բնութագրել: Հետագայում մենք նրանց վերադարձրել ենք Ադրբեջան, նրանք պահվել են նույն «Գոբուստան» կոչվող ճամբարում, որտեղ պահվում էին և հայ գերիները: Եվ երբ նույն խումբը այցելել է այդտեղ և տեսել է, թե ինչ վիճակի մեջ են հայտնվել նույն այդ ադրբեջանցի գերիները, որոնց վերադարձրել ենք, նրանք դրա մասին գրել են, որ ահավոր վատ վիճակում են եղել»:
Իրավապաշտպան Վարդան Հարությունյանին նույնպես ուրախացնում է այն, որ Հայաստանում երբևէ գերության մեջ հայտնված որևէ ադրբեջանցու նկատմամբ բռնության փաստ չի արձանագրվել․ - «Տարեց մարդու, ակնհայտ հիվանդ մարդու նկատմամբ նման ոտնձգությունները, իհարկե, շատ բանի մասին են խոսում: Խոսում են այն բարքերի մասին, որ տիրում են մեր հարևան պետության իշխանավորների շրջանում: Որովհետև դա գալիս է վերևներից: Ես չեմ կարծում, որ ներքին օղակներում կան ժողովուրդների մեջ այդ թշնամությունը կա»:
Գերիների, պատանդների ու անհայտ կորածների հարցերով զբաղվող հանձնաժողովին առընթեր աշխատանքային խմբի ղեկավար Արմեն Կապրիելյանը «Ազատության» հետ զրույցում ասաց, որ հայ գերիների նկատմամբ դաժան ու անմարդկային վերաբերմունքով Ադրբեջանը խախտում է միջազգային մարդասիրական իրավունքի վերաբերյալ Ժնևի կոնվենցիան:
«Եթե բոլոր դեպքերում Հայաստանի իշխանություններն աշխատում են լրջորեն հետևել կոնվենցիաներով ամրագրված դրույթների պահանջներին, ապա, ցավոք, չեմ կարող նույնը ասել Ադրբեջանի համապատասխան իշխանությունների մասին»:
Մամիկոն Խոջոյանի գերեվարության առաջին իսկ օրվանից Ադրբեջանը շրջանառությամ մեջ դրեց այն վարկածը, թե 77-ամյա ծերունին դիվերսանտ է, ինչը լուրջ չընկալվեց անգամ ադրբեջանական հանրության շրջանում:
Կապրիելյանի փոխանցեց նաև, որ իրենց տեղեկություններով, այսօր Ադրբեջանում գերության մեջ են պահվում մի քանի տասնյակ հայեր: Բաքուն, մինչդեռ, պաշտոնապես հաստատում է միայն Հակոբ Ինջիղուլյանը գերեվարման փաստը, ով ադրբեջանական գերության մեջ է արդեն 8 ամիս:
Հայաստանում, ըստ պաշտոնական տվյալների, այսօր գերեվարված ադրբեջանցի չկա: