Հինգշաբթի ուշ երեկոյան ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանը հրապարակեց հայտարարություն այն մասին, որ Հայաստանը դատական գործ է հարուցել Ադրբեջանի դեմ՝ մեղադրելով այդ երկիրը Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի բացառման միջազգային կոնվենցիայի խախտումների համար:
Հայաստանն իր դատական հայցում պնդում է, որ Ադրբեջանը տասնամյակներ շարունակ ռասայական խտրականության է ենթարկել հայերին, որ պետության կողմից հովանավորվող հայատյաց այս քաղաքականության հետևանքով հայերը ենթարկվել են սիստեմատիկ խտրականության, զանգվածային սպանությունների, խոշտանգումների և այլ նվաստացումների:
«Ազատության» «Կիրակնօրյա վերլուծականում» Հրայր Թամրազյանի բացառիկ հյուրը Եղիշե Կիրակոսյանն էր, ով ներկայացնում է Հայաստանի շահերը Եվրոպական և ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարաններում:
Ստորև՝ հատված հարցազրույցից.
«Ազատություն». – Կարո՞ղ եք մեզ ավելի մատչելի լեզվով բացատրել՝ ի՞նչ է այդ դատական գործն իրենից ներկայացնում, ի՞նչ նպատակ է հետապնդում Հայաստանը այս գործով, ի՞նչ եք պահանջում ընդհանրապես Ադրբեջանից՝ նյութական փոխհատուցո՞ւմ, պատժամիջոցնե՞ր, թե՞ այլ բան:
Եղիշե Կիրակոսյան. – ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանը հանդիսանում է Միավորված ազգերի կազմակերպության հիմնական դատական մարմինը, և այդ դատական մարմինն իր իրավազորությունն իրականացնում է տարբեր եղանակներով, այսինքն՝ քննում է վեճեր պետությունների միջև, [...] և երկրորդ՝ որպես իրավասության տեսակ՝ խորհրդատվական եզրակացությունն է:
Այս դեպքում մենք իրականում գործ ունենք վեճի հետ, այսինքն՝ կա վեճ երկու պետությունների մեջ, որը Հայաստանի Հանրապետության կողմից հանձնվել է ՄԱԿ-ի դատարանի քննությանը, այսինքն՝ ներկայացվել է հայցադիմում, որը հիմնված է, դատարանի իրավազորությունը այս դեպքում հիմնված է Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին կոնվենցիայի դրույթների վրա, որտեղ որ նախատեսված է՝ 22-րդ հոդվածում այդ Կոնվենցիայի, որ Կոնվենցիայի դրույթների կիրառման մեկնաբանության վերաբերյալ վեճ ծագելու դեպքում նման հնարավորություն կա՝ դիմելու նաև, ի թիվս այլ միջոցների, որոնք նաև թվարկված են Կոնվենցիայում, դիմելու նաև ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարան: Եվ Հայաստանը այս քայլը արել է:
Ավելի պարզ լեզվով ասած՝ սա այն փաստաթուղթն է, որով ամրագրված է, այսպես ասած, միջազգային իրավունքի առանցքային և կենտրոնական մաս հանդիսացող, և կարելի է ասել՝ միջազգային իրավունքի իմպերատիվ նորմերի մաս հանդիսացող, պարտավորություններ ստեղծող՝ պարտավորությունները, դրույթները, որոնք վերաբերում են ռասայական խտրականության վերացմանը առհասարակ, կոնկրետ մեր հայցադիմումի մեջ խոսքը գնում է, օրինակ, էթնիկ զտման մասին, որը որպես դրսևորման եղանակ է, որը որպես դրսևորման եղանակ է, այսինքն՝ Արցախի տարածքի հայաթափմանն ուղղված քայլերի մասին է խոսքը գնում, կամ խոսքը գնում է, օրինակ, մշակութային արժեքների, մշակութային կոթողների կամ հայկական մշակութային ժառանգության վերացման մասին, որը ևս էթնիկ զտման մի տարր է:
«Ազատություն». – Խոսքը այժմյան, ասենք, այս պատերազմի արդյունքում...
Կիրակոսյան. – Խոսքը վերաբերում է... այդ թվում նաև, ոչ միայն, որովհետև առհասարակ...
«Ազատություն». – Փաստորեն, սա կարող է լինել նաև անցյալի....
Կիրակոսյան. – Որքանով որ դա ժամանակային առումով կընկնի ընդհանուր տրամաբանության մեջ, իրավազորության մեջ:
«Ազատություն». – Իսկ քանի՞ տարվա կտրվածք է սա, 10 տարի՞, կարծեք թե, նման բան կա՞, թե՞....
Կիրակոսյան. – Եթե նայենք ետ, որ Կոնվենցիային կողմերը միացել են, այսինքն՝ Հայաստանի Հանրապետությունը միացել է 1993 թվականին, Ադրբեջանը միացել է 96 թվականին, այս հանգամանքը ամեն դեպքում հաշվի պետք է առնել:
«Ազատություն». – Հիմա, մենք ի՞նչ ենք պահանջում դատարանից և Ադրբեջանից, ի՞նչ անեն, լավ, ենթադրենք՝ դատարանը ճանաչեց այդ ամենը, ընդունեց, որոշեց, որ Հայաստանի հայցադիմումը ճիշտ է, արդարացի է:
Կիրակոսյան. – Մենք պահանջում ենք, որպեսզի դադարեցնի հայատյաց խոսքը, ատելության խոսքը, ատելության քարոզը, որը, ցավոք սրտի, համակարգային բնույթ է կրում այսօր Ադրբեջանում, ամենաբարձր մակարդակով, և դա, կարելի է ասել, դարձել է ամենօրյա գործելաոճ՝ ամենաբարձր քաղաքականությունից սկսած, վերջացրած ավելի ցածր, ավելի միջին օղակի պաշտոնյաներով, քաղաքական ներկայացուցիչներով, հասարակական տարբեր խմբերի ներկայացուցիչներով, առնվազն դադարեցնել և հետագայում նաև չկրկնել նմանատիպ խախտումներ:
Ինչպես նաև խոսքը գնում է իրավունքի խախտման կամ միջազգային իրավական պարտավորությունների խախտման ընդունման փաստի մասին, անգլերեն ասած՝ acknowledgement-ի մասին, որը շատ կարևոր հանգամանք է Հայաստանի Հանրապետության համար, acknowledgement-ը, որը, կարծում եմ, առանցքային է: Այսինքն՝ դա կարող է դրսևորվել ընդհանուր ներողություն խնդրելու միջոցով, որ միջազգային հարաբերություններում դա տարածված նաև դրսևորում է acknowledgement-ի, և նաև, բնականաբար, հատուցման, որովհետև այս խախտումների հետևանքով, այո, հարյուր հազարավոր մեր հայրենակիցների պատճառվել են վնասներ:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ կարող եք դիտել այստեղ.
