Հոկտեմբերի 10-ի ժամը 12-ից հրադադար հաստատելու համաձայնությունը է ձեռք բերվել Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների՝ Մոսկվայում Ռուսաստանի արտգործնախարարի միջնորդությամբ կայացած բանակցությունների արդյունքում, որոնք մեկնարկեցին ուրբաթ օրը և շարունակվեցին շուրջ 11 ժամ՝ մինչև ուշ գիշեր:
Հրադադարը հաստատվում է մարդասիրական նկատառումներով` ռազմագերիների փոխանակման և զոհվածների աճյունների դուրսբերման համար: Սակայն կողմերը հայտարարում եմ, որ հրադադարը չի պահպանվում:
«Ազատության» հյուրը «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Գոռ Երանյանն է: Ստորև ներկայացնում ենք հատվածներ հարցազրույցից.
«Ազատություն» - Ինչո՞ւ չի պահպանվում հրադադարը` հատկապես հաշվի առնելով, որ Ռուսաստանի գործադրած ջանքերից, ըստ էության, գոհ էին և՛ Երևանը, և՛ Բաքուն:
Գոռ Երանյան - Նախ հասկանալու համար, թե ինչու չի պահպանվում հրադադարը, ավելի տրամաբանական է հասկանալ, թե ինչու սկսվեց պատերազմը: Պատերազմն ակնհայտորեն սանձազերծել են Թուրքիան և Ադրբեջանը` երբեմն նույնական, երբեմն տարբեր նկատակներ հետապնդելով: Հասկանալի է` Ադրբեջանի համար պլան մաքսիմումը Լեռնային Ղարաբաղն իր այսօրվա ամբողջ կազմով գրավումն է, իսկ Թուրքիայի համար տաչածաշրջանային վերափոխությունն է` փոխել տարածաշրջանային տրամաբանությունը, ուժերի վերադասավորությունը: Եվ երբ մենք տեսնում ենք, որ Մոսկվայում համաձայնության են եկել մի թղթի շուրջ, որի վրա գրված է, որ Մինսկի խմբի ձևաչափը մնում է անփոփոխ, նշանակում է, որ թե՛ Ռուսաստանը, թե՛ համանախագահ մյուս երկրները ավելի վաղ արված հայտարարություններով չեն համաձայնում Թուրքիայի այս նկրտումներին` փոխել տարածաշրջանում ուժերի վերադասավորությունը և Թուրքիային տեսնել մեծ դերակատար, որովհետև Թուրքիան վերջին շրջանում հատկապես պնդում է, որ պետք է փոխվի Մինսկի խմբի ձևաչափը, և ինքը պետք է կա՛մ ավելի մեծ մասնակցություն ունենա, կա՛մ լինի համանախագահ երկիր:
Տեսնում ենք, որ Թուրքիայի այս տարածաշրջանային տրամաբանությունը փոխող դիրքորոշումը չի ընդունվել, ուստի կարծում եմ` հրադադարի չպահպանման գործում առկա է նաև թուրքական գործոնը: Հայտնի է, որ Բայրամովը Չավուշօղլուի հետ հեռախոսազրույց ունեցավ, և դրանից հետո էլ տեսնում ենք, որ ադրբեջանական չի պահում հրադադարի պայմանները:
«Ազատություն» - Դուք հետևել և հետևում եք ադրբեջանական մամուլին: Պարզ է` փակ հասարակություն է, քարոզչություն, նաև հասկանալի է` ինչ բան է ռազմական պրոպագանդան, բայց կներեք, երբ ասվում է, որ գրավել ենք գյուղեր, քաղաքներ, վերջ-առաջ դրա պատասխանը պիտի տրվի չէ՞, հանկարծ դա ճիշտ դուրս եկավ, Իլհամ Ալիևը պետք է խոսի Ադրբեջանի ժողովրդի հետ:
Գոռ Երանյան- Ընդհանուր առմամբ մեր մտապատկերում միջին վիճակագրական մի երկիր է գալիս, բայց Ադրբեջանը, այսպես ասած, շատ ուրույն երկիր է այդ առումով, գիտենք այնտեղ հաստատված բռնապետական վարչակազմը, կովկասյան տարածաշրջանում նման վարչակարգ երբևէ գոյություն չի ունեցել: Ադրբեջանական հասարակություն, այդ սոցիումի յուրահատկությունները պետք է հասկանալ, մեծացել է սերունդ, որ կրթվել, դաստիարակվել, սնուցվել է այն գաղափարով, որ իրենց ազգի հիմնական նպատակը Ղարաբաղի գրավումն է: Տեսանյութերը, որ մենք տեսնում ենք, կամաց-կամաց փորձում են համոզել, թե ադրբեջանական բանակն առաջ է գնում և տարածքներ է նվաճում: Ադրբեջանական հասարակությունը պատրաստել են նրան, որ հնարավոր է` պատերազմն ավելի երկար տևի: Ինչքան էլ Բաքվի այս քարոզչությունը մշտապես եղել է այն, որ 2 օրում Ղարաբաղը կգրավեն, բայց հիմա նույնիսկ այդ փշրանքները, որ իրենց մատուցում են, ադրբեջանական հասարակության մի մասը գոհանում է, և թույլ չեն տալիս, որպեսզի դժգոհությունը գլուխ բարձրանա: Դժգոհությունը գլուխ կբարձրանա, երբ որ վերջնակապես, այսպես ասած, կոտրած տաշտակի առաջ կանգնեն:
«Ազատություն» - Եթե խոսենք զինադադարի մասին, այսքանից հետո այն ինչի՞ շուրջ կարող է լինել, երբ ասվում է վերադառնալ բանակցությունների սեղան այդ բազային հիման վրա: Մի՞թե նորից պիտի տարիներ բանակցեն, և այդ ընթացքում Ադրբեջանն էլի զինվի: Ես երկարաժամկետ խաղաղության մասին եմ հարցնում, ինչո՞ւ վերադառնալ բազային սկզբունքներին:
Գոռ Երանյան - Երբ վստահ չենք, որ ռազմական գործողությունները դադարել են, կամ ռազմական գործողությունները նորից չեն մեկնարկելու, այս պայմաններում… այդ փաստաթուղթը, որ կա, նշվում է այն, ինչ որ մշտապես եղել է, այսինքն` մեզ համար կարևոր էր, որ որևէ փոփոխություն ի վնաս մեզ այդ փաստաթղթում չկա, և հակառակը` պատերազմը, որ սկսվել էր` Թուրքիայի ներգրավվածությունն ինչ-որ կերպ արտացոլելու համար, և վստահ եմ` թուրքական վերնախավը հենց ունի այդ նկրտումները, այդ փաստաթուղթը հստակ ամրագրել է, որ Թուրքիան դուրս է մնում տարածաշրջանային այս գործընթացներից:
«Ազատություն» - Ի վնաս մեզ չէ, բայց հօգուտ մեզ էլ չկար չէ՞, Ստեփանակերտի վերադարձ, երկարաժամկետ խաղաղության փաստաթղթի մասին ակնարկ:
Գոռ Երանյան- Սա պետք է դիտարկել որպես զուտ հումանիտար հրադադարի փաստաթուղթ և ոչ թե մեծ զինադադարի, որը հետագայում արդեն, ինչպես նշված է այս փաստաթղթում, պետք է քննվի: Իսկ հիմա ամեն ինչ դեռ որոշվում է ռազմի դաշտում, ուստի ես կարծում եմ` դեռ վաղ է այս մասին բարձրաձայնելը, խոսելը:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ կարող եք դիտել այստեղ.
