Երեկ աշխատանքային հանդիպման ընթացքում Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը եւ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կոլեգիայի նախագահ Վիկտոր Խրիստենկոն ի թիվս այլ հարցերի քննարկել են նաեւ Մաքսային միությանը եւ Հայաստանի հնարավոր համագործակցության ձեւաչափերը:
Մեկ շաբաթ առաջ Հայաստան այցելած Վիկտոր Խրիստենկոն Պուտինի հետ զրույցում նշել է, որ ինքը Հայաստանի կողմից հետաքրքրություն է տեսնում:
«Մենք Եվրազեսում դիտորդ-երկրներ ունենք՝ Ուկրաինան, Հայաստանը, որոնք նույնպես հետաքրքրություն են ցուցաբերում»,- ասել է Խրիստենկոն:
Վլադիմիր Պուտինի խոսքով՝ վերջերս Մաքսային միության հետ համագործակցելու հետաքրքրություն եւ շահագրգռվածություն են դրսեւորել մի շարք երկրներ:
«Ես այդ հարցով շատ դիմումներ եմ ստացել: Մենք այդ ուղղությամբ ակտիվ աշխատում ենք, գործընկերների հետ մշտական կապի մեջ ենք գտնվում»,- նշել է Պուտինը: Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարը, մասնավորապես, անդրադարձել է Հայաստանին` Խրիստենկոյին հարցնելով, թե Հայաստանի հետ ընդհանուր սահմանի բացակայության խնդիրն ինչպե՞ս կարող է լուծվել:
«Անջատված տարածքների կառավարման տեխնիկայի եւ տեխնոլոգիայի տեսանկյունից, այդ թվում մաքսային տարածքների դեպքում, ունենք եվրոպական փորձը եւ ըստ էության այստեղ խնդիր չկա»,- նշել է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կոլեգիայի նախագահ Վիկտոր Խրիստենկոն, չմանրամասնելով, սակայն, թե հատկապես ինչ կառավարման տեխնոլոգիաների մասին է խոսքը:
Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը կարծում է, որ, Մաքսային միության մասին խոսելիս կրկին Հայաստանը հիշատակելով, այս անգամ ռուսական կողմը հստակ մատնանշում է այն ձեւաչափը, որի միջոցով պատկերացնում է Հայաստանի հետ համագործակցությունը. - «Սա կրկնում է այն, ինչ ասել է Հայաստանի նախագահը եւ ինչն այս պահին գտնվում է սեղանին այնպիսի երկրների համար, ինչպիսին Հայաստանն ու Ուկրաինան են: Դա ենթադրում է, որ պետք է գտնել համագործակցության մի մոդել այն ինտեգրացիոն նախագծերի համար, որոնք գոյություն ունեն Ռուսաստանի-Բելառուսի-Ղրղըզստանի միջեւ եւ որոնք կիրառելի են նաեւ Հայաստանի համար: Նշում եմ՝ ոչ թե այդ միության կազմում, այլ այդ միության հետ»:
Սակայն քաղաքագետը հավելում է, որ Վիկտոր Խրիստենկոյի նշած եվրոպական փորձը, որն իբր թե նախադեպ կարող է լինել ցամաքային սահման չունեցող, սակայն մաքսային ընդհանուր միություն ստեղծել ցանկացող երկրների համար, իրականում գոյություն չունի. - «Ես բավականին լավ եմ հիշում Եվրոպայի քարտեզը եւ չեմ կարող մտաբերել, թե Եվրոպայում որտեղ կա նմանատիպ փորձ: Մաքսային միությունը ստեղծվում է այն երկրների միջեւ, որոնք ընդհանուր մաքսակետ ունեն, որպեսզի այդ մաքսակետում զննումներ չանցկացվեն»:
Նախագահ Սերժ Սարգսյանն այս հարցով նշել էր, թե դեռ հստակ չէ ՝ արդյոք Մաքսային միության անդամները ցանկություն ունեն որեւէ մեկին ներգրավելու: Վարչապետ Տիգրան Սարգսյանն էլ հայտարարել էր, որ Երեւանը կողմ է ԱՊՀ-ի տարածքում ինտեգրացիոն գործընթացների զարգացմանը, մյուս կողմից` փաստարկել, որ Մաքսային միությանը անդամակցելը Հայաստանի համար տնտեսապես շահավետ չէ, քանի որ չկա ընդհանուր սահման այս միությանը անդամակցող մյուս երկրների հետ։ Չեն դադարում նաեւ ԵՄ-ից պարբերաբար հնչող նախազգուշացումներն այն մասին, որ Պուտինի նախաձեռնած Մաքսային միությունը անհնար է համատեղել Եվրամիության առաջարկած ազատ առեւտրի գոտու հետ:
Քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը կարծում է, որ այս երկու տնտեսական ձեւաչափերն անհամեմատելի են. - «Այս երկու ֆորմատները համեմատելը նույնն է, ինչ համեմատել շրջանը կապույտի հետ: Չկա հակասություն»:
Մեկ շաբաթ առաջ Հայաստան այցելած Վիկտոր Խրիստենկոն Պուտինի հետ զրույցում նշել է, որ ինքը Հայաստանի կողմից հետաքրքրություն է տեսնում:
«Մենք Եվրազեսում դիտորդ-երկրներ ունենք՝ Ուկրաինան, Հայաստանը, որոնք նույնպես հետաքրքրություն են ցուցաբերում»,- ասել է Խրիստենկոն:
Վլադիմիր Պուտինի խոսքով՝ վերջերս Մաքսային միության հետ համագործակցելու հետաքրքրություն եւ շահագրգռվածություն են դրսեւորել մի շարք երկրներ:
«Ես այդ հարցով շատ դիմումներ եմ ստացել: Մենք այդ ուղղությամբ ակտիվ աշխատում ենք, գործընկերների հետ մշտական կապի մեջ ենք գտնվում»,- նշել է Պուտինը: Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարը, մասնավորապես, անդրադարձել է Հայաստանին` Խրիստենկոյին հարցնելով, թե Հայաստանի հետ ընդհանուր սահմանի բացակայության խնդիրն ինչպե՞ս կարող է լուծվել:
«Անջատված տարածքների կառավարման տեխնիկայի եւ տեխնոլոգիայի տեսանկյունից, այդ թվում մաքսային տարածքների դեպքում, ունենք եվրոպական փորձը եւ ըստ էության այստեղ խնդիր չկա»,- նշել է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կոլեգիայի նախագահ Վիկտոր Խրիստենկոն, չմանրամասնելով, սակայն, թե հատկապես ինչ կառավարման տեխնոլոգիաների մասին է խոսքը:
Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը կարծում է, որ, Մաքսային միության մասին խոսելիս կրկին Հայաստանը հիշատակելով, այս անգամ ռուսական կողմը հստակ մատնանշում է այն ձեւաչափը, որի միջոցով պատկերացնում է Հայաստանի հետ համագործակցությունը. - «Սա կրկնում է այն, ինչ ասել է Հայաստանի նախագահը եւ ինչն այս պահին գտնվում է սեղանին այնպիսի երկրների համար, ինչպիսին Հայաստանն ու Ուկրաինան են: Դա ենթադրում է, որ պետք է գտնել համագործակցության մի մոդել այն ինտեգրացիոն նախագծերի համար, որոնք գոյություն ունեն Ռուսաստանի-Բելառուսի-Ղրղըզստանի միջեւ եւ որոնք կիրառելի են նաեւ Հայաստանի համար: Նշում եմ՝ ոչ թե այդ միության կազմում, այլ այդ միության հետ»:
Սակայն քաղաքագետը հավելում է, որ Վիկտոր Խրիստենկոյի նշած եվրոպական փորձը, որն իբր թե նախադեպ կարող է լինել ցամաքային սահման չունեցող, սակայն մաքսային ընդհանուր միություն ստեղծել ցանկացող երկրների համար, իրականում գոյություն չունի. - «Ես բավականին լավ եմ հիշում Եվրոպայի քարտեզը եւ չեմ կարող մտաբերել, թե Եվրոպայում որտեղ կա նմանատիպ փորձ: Մաքսային միությունը ստեղծվում է այն երկրների միջեւ, որոնք ընդհանուր մաքսակետ ունեն, որպեսզի այդ մաքսակետում զննումներ չանցկացվեն»:
Նախագահ Սերժ Սարգսյանն այս հարցով նշել էր, թե դեռ հստակ չէ ՝ արդյոք Մաքսային միության անդամները ցանկություն ունեն որեւէ մեկին ներգրավելու: Վարչապետ Տիգրան Սարգսյանն էլ հայտարարել էր, որ Երեւանը կողմ է ԱՊՀ-ի տարածքում ինտեգրացիոն գործընթացների զարգացմանը, մյուս կողմից` փաստարկել, որ Մաքսային միությանը անդամակցելը Հայաստանի համար տնտեսապես շահավետ չէ, քանի որ չկա ընդհանուր սահման այս միությանը անդամակցող մյուս երկրների հետ։ Չեն դադարում նաեւ ԵՄ-ից պարբերաբար հնչող նախազգուշացումներն այն մասին, որ Պուտինի նախաձեռնած Մաքսային միությունը անհնար է համատեղել Եվրամիության առաջարկած ազատ առեւտրի գոտու հետ:
Քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը կարծում է, որ այս երկու տնտեսական ձեւաչափերն անհամեմատելի են. - «Այս երկու ֆորմատները համեմատելը նույնն է, ինչ համեմատել շրջանը կապույտի հետ: Չկա հակասություն»:
