Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև «միջանցքի» հարցը այսօր բուռն բանավեճի թեմա դարձավ Եվրախորհրդարանում: Կրքերը բորբոքվեցին, երբ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամները Միության Արտաքին գործերի և անվտանգության ծառայության ներկայացուցիչ Ժան Մարկոս Սկուպայից հետաքրքրվեցին` ինչպե՞ս է Բրյուսելը վերաբերում Ադրբեջանի այս պահանջին: Բարձրաստիճան դիվանագետը խուսափեց ուղիղ պատասխանից:
«Միջանցքի մասով` մենք չէ, որ պետք է կարծիք հայտնենք, մենք ջանքեր ենք գործադրում, որպեսզի կողմերի միջև երկխոսությունը խթանենք` խաղաղության պայմանագիր կնքելու համար: Իսկ այդ հարցերը կողմերը պետք է քննարկեն», - նշել է Սկուպան:
Արտգործնախարարության բարձրաստիճան դիվանագետի այս պատասխանը ներկաներին չգոհացրեց: Պատգամավորները, սակայն, շատ ավելի բուռն արձագանքեցին ԵՄ կառավարության ներկայացուցիչ Բելա Նեստերովային. հարցին` ինչպե՞ս է Բրյուսելը վերաբերում միջանցք տրամադրելու` Ադրբեջանի պահանջներին, Եվրահանձնաժողովի պաշտոնյան պարզապես պատասխանեց` տեղյակ չէ` ինչ միջանցքի մասին է խոսքը:
«Ապշած եմ լսել, որ Արտաքին հարաբերությունների ծառայությունն ասում է` չգիտի ինչ միջանցքի մասին է խոսքը: Սա ամենամեծ աշխարհաքաղաքական հարցերից մեկն է, սա կարող է հաջորդ մեծ պատերազմի պատճառը դառնալ», - արձագանքեց Սլովենիայից ընտրված Կլեմեն Գրոշեյլը:
Ադրբեջանի մասով փաստաթուղթն արձանագրում է, որ Բաքուն Միության ռազմավարական գործընկերն է, որը խոստացել է ավելացնել վառելիքի մատակարարումը նոր շուկաներ գտնելու առումով:
«Ադրբեջանը Եվրամիության ռազմավարական տնտեսական գործընկերն է մնում, մենք մոտ ենք համապարփակ համաձայնագրի կնքմանը, որ էլ ավելի կբարելավի մեր տնտեսական համագործակցությունը: Հուշագիրը, որը ստորագրվել էր եվրահանձնաժողովի նախագահ Ֆոն դեր Լայենի և Ադրբեջանի միջև հուլիսին, մեզ հնարավորություն է տալիս դիվերսիֆիկացնել էներգետիկ միջոցները և նվազեցնել վառելիքի գները»:
Մանրամասն անդրադառնալով Բաքվի հետ տնտեսական հարաբերությունները խորացնելու ծրագրերին` փաստաթղթի հեղինակ Ժելյանա Զովկոն մի քանի բառով խոսեց նաև այդ երկրում մարդու իրավունքներ ու խոսքի ազատության ոտնահարումների մասին` կրկին առաջացնելով ներկաների վրդովմունքն ու տարակուսանքը:
«Մենք չենք կարող հանդուրժել այդ երկրում կատարվող վայրագությունները` հանուն գազի», - հայտարարեց պատգամավոր Իզաբելա Սանտոսը` կոչ անելով այս հարցերն առավել հստակ դնել:
«Մենք չպետք է հետևենք Եվրահանձնաժողովի ղեկավար Ֆոն դեր Լայենի օրինակին, ով հուշագիր ստորագրեց բռնապետ Ալիևի հետ, սեղմեց նրա ձեռքը` չհանդիպելով Ադրբեջանի քաղաքացիական հասարակության հետ: Այսօր մենք աջակցում ենք Ուկրաինային, քանի որ զոհասեղանին են մեր արժեքները, և դրանք պետք է առաջնային լինեն նաև Հայաստանի դեպքում», - պնդում էին պատգամավորները` կոչ անելով Եվրամիության պաշտոնյաներին խոսքերի փոխարեն գործի անցնել:
Չեխ պատգամավոր Մարկետա Գրեգորովան ընդգծեց` հարաբերությունները սերտացնելուց առաջ Բրյուսելը պետք է հստակ նախապայմաններ դնի Ադրբեջանի առաջ. «Մենք չպետք է ստենք ինքներս մեզ` նախագահ Ալիևը նախագահ Պուտինից շատ չի տարբերվում, և մեր հարաբերությունների խորացումը պետք է տեղի ունենա միայն իրական, փաստացի փոփոխություններից հետո, որոնք մինչ օրս չենք տեսել»:
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ Միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունները քննադատում են ԵՄ-Ադրբեջան գազային համաձայնություններըՉնայած պատգամավորների կոչերին ու Եվրահանձնաժողովի ղեկավար Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենին ուղղված քննադատություններին` այդ կառույցի ներկայացուցիչ Բելա Նեստերովան որևէ խոսք չասաց Ադրբեջանում մարդու իրավունքների ոտնահարումների մասին: Փոխարենն ընդգծեց, որ Միությունն աշխատում է մարդասիրական հարցերում կողմերին աջակցելու ուղղությամբ, և Ադրբեջանի ամենամեծ դոնորն է` ականազերծման հարցում:
«Հավատս չի գալիս, որ Եվրահանձնաժողովի ներկայացուցիչը եկել է այստեղ, և որևէ բառ չի ասում մարդու իրավունքների մասին... Այդ երկրում մարդիկ կան, որոնց արտաքսել են, զրկել քաղաքացիությունից, կներեք, տիկին, մենք հասկանում ենք էներգետիկ կարիքները, բայց խոսքը միջազգային պարտավորությունների ու համաձայնագրերի կոպտագույն ոտնահարման մասին է», - վրդովվեց իսպանացի Նաչո Սանչես Ամորը:
Թե՛ Հայաստանի, թե՛ Ադրբեջանի մասին զեկույցներում Եվրախորհրդարանը քննադատում է Միության պասիվ դիրքորոշումը 44-օրյա պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո, ընդգծելով, որ այն հնարավորություն տվեց Ռուսաստանին ու Թուրքիային էլ ավելի մեծացնել ազդեցությունը Հարավային Կովկասում: Միաժամանակ պատգամավորները ողջունում են կողմերի միջև երկխոսությանը նպաստելու` Եվրոպական Խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելի ջանքերը` հորդորելով Հայաստանի ու Ադրբեջանի ղեկավարներին լիովին ներգրավել խաղաղության պայմանագրի շուրջ քննարկումներում:
«Նախագահ Միշելի, նախագահ Մակրոնի ջանքերը, Հայաստանի ու Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպումները լուրջ ազդակներ են ուղարկում, որ մենք նաև փորձում ենք հետ բերել այս երկրները Ռուսաստանից», - հայտարարեց Ադրբեջանի հարցով զեկուցող Ժելյանա Զովկոն:
Զեկույցների վերջնական տեքստերը պետք է քննարկվեն և ընդունվեն հունվարին` Եվրախորհրդարանի լիագումար նիստում: Դրանք, սակայն, կիրառման պարտադիր ուժ չունեն:
Ինչպես այսօր Հայաստանի հարցով համազեկուցողը հիշեցրեց` նույն դահլիճում ավելի քան մեկ տարի առաջ հատուկ զեկույց է ընդունվել հայ ռազմագերիներին ազատ արձակելու վերաբերյալ, սակայն, նրանք մինչ օրս մնում են Ադրբեջանի բանտերում: