«Ազատություն»․ - Ձեզ կարո՞ղ էի որպես գործարար ներկայացնել։
Սուքիասյան․ - Ես, ճիշտն ասած, 2005 թվականից գործարարությամբ չեմ զբաղվում։ Առավել շատ զբաղվում եմ վերլուծություններով։ Դե իհարկե, սեփականատեր եմ։ Չգիտեմ ոնց կարող եք ձևակերպել․․․
«Ազատություն»․ - Այնուամենայնիվ գիտեք, որ կառավարման հանձնելը Հայաստանում, որպես կանոն, ձևական է լինում, սեփականատերը մնում է բիզնեսի գլխին։ Համաձա՞յն եք։
Սուքիասյան․ - Ես կարծում եմ, արդեն մոտ մի 10-15 տարի է, գիտակցությունը և միջավայրը այնպիսին է, որ համակարգը, որը կառավարում է, բավականին մեծ ինքնուրունություն ունի՝ տնօրեննորը, կառավարողները։
«Ազատություն»․ - Ես կարող եմ բերել Ծառուկյանի օրինակը, երբ Էթիկայի հանձնաժողովը արձանագրել էր, նույնիսկ տեսանյութերում նա կանգնում է, մարդկանց հրահանգներ է տալիս։ Ասում է, կառավարման են հանձնել, բայց նույնիսկ աշխատողների դիտողություններ էր անում և այլն։ Դուք չկա՞ք էդ ամենում։
Սուքիասյան․ - Ընդհանրապես ես չեմ զբաղվում։ Հնարավոր է ուղղակի հետաքրքրվեմ, որ ավելի պատկերավոր լինի ինձ մոտ ընդհանուր վիճակը։
«Ազատություն»․ - Վարչապետ Փաշինյանը, ժամանակին լինելով ընդդիմադիր, ամենակոշտ քննադատներից է եղել բիզնեսի ու քաղաքականության սերտաճման։ Եվ ահա մենք տեսնում ենք բիզնես ունեցող Խաչատուր Սուքիասյանը հենց Փաշինյանի գլխավորած ցուցակում է։
Սուքիասյան․ - Փաշինյանը, ես կարծում եմ, ի նկատի ուներ այնպիսի պաշտոնյաների, որոնք որ պաշտոն են զբաղեցրել, մեծ բիզնես են վարել, այլ բիզնես ունեցող մարդկանց [համար] խնդիրներ են ստեղծել, որպեսզի իրենց բիզնեսը զարգանա։ Ես կարծում եմ, էդ տպավորությունն ա ստիպել Փաշինյանին էդ տարանջատման մասին խոսել։
«Ազատություն»․ - Դուք էլ կարող եք էդպիսին դառնալ․․․
Սուքիասյան․ - Ճիշտ եք ասում, ցանկացած մարդ կարող է դառնալ՝ եթե համակարգը այդպիսին է։ Բայց վերջին երեք տարում ամեն ինչ փոխվել է։ Նույն դատաիրավական համակարգը անկախ է, Հատուկ քննչական, դատախազություն, դրանք բոլորը անկախ գործում են։ Եվ ես կարծում եմ, այս ժամանակահատվածում նկատելի չի եղել, որ ցուցումներով լինի։
«Ազատություն»․ - Օլիգարխ բառը ձեր սրտո՞վ է։ Եթե քաղաքագիտության դասագրքային կանոններով գանք, մարդ, որը ունի բիզնես և կառավարության որոշումների վրա ունենում է ազդեցություն։
Սուքիասյան․ - Դուք մի քիչ ավելի ցածր հատված եք նշում, մոռանում եք այն մարդկանց, ովքեր որ ընդհանրապես բիզնես չեն ունեցել, կառավարման մեջ են եղել և շատ կարճ ժամանակահատվածում դարձել են միլիոնատերեր։
«Ազատություն»․ - Դրանք թալանչի չե՞ն, դա ի՞նչ օլիգարխ
Սուքիասյան․ - Նա մի քանի անգամ ավելի շատ վնաս է տվել պետությանը, [բայց] դուք նրան կարգավիճակ չեք տալիս։ Կարգավիճակ եք տալիս նրան, ով պետության այս կամ այն օղակից օգտվելով իր վիճակը ավելի բարենպաստ է դարձրել կամ ավելի շատ եկամուտներ է ունեցել։ Բայց էն մարդը, որը որ բիզնես չի արել, բայց տասնապատիկ անգամ ավելի շատ եկամուտ է ունեցել ի հաշիվ մնացած բիզնես ունեցողների, կամ ուրիշները աշխատել են, վճարել են, դուք դրանց չգիտեմ․․ ի՞նչ եք անվանում։ Օլիգարխ ասելով հասարակության մեջ նենց մի կարծիք է ստեղծված, որ բացասական է․․․ Բայց էն, որը որ թալանել ա, պետական համակարգում ա եղել, ընդհանրապես բիզնեսի մեջ չի եղել, դուք նրանց կարգավիճակ չեք տալիս։ Ասենք սուպերօլիգա՞րխ նրանց․․․
«Ազատություն»․ - Խորհրդարանը քննարկում է նախագիծ, որով առաջարկվում լրացուցիչ հարկ սահմանել, ենթադրենք, էդ մոլերում, տոնավաճառներում աշխատողների համար։ Դուք էլ ունեք, սեփականատեր եք առևտրի կենտրոնի։ Շահերի բախման չե՞ք լինելու այդ պահին դահլիճում նստած․․․
Սուքիասյան․ - Ես կարծում եմ, որ պահին այն մարդը, որը որ սկսեց իր բիզնեսի հետ կապված հովանավորչություն անել, մի րոպե հետո կդառնա առ ոչինչ։
«Ազատություն»․ - Երեք տարում տեսե՞լ ենք էդպիսի դեպքեր։
Սուքիասյան․ - Էս երեք տարում ես, ճիշտն ասած, չեմ տեսել, որ գերատեսչական շահով կամ մի խումբ մարդկանց շահից ելնելով օրենքներ գան։ Երկար ժամանակ եմ մտածել արդյոք գնա՞մ, չգնա՞մ, միշտ դա է եղել առաջինը․ որպեսզի կայուն մեծամասնություն լինի, մի քանի տարի ևս Հայաստանը էս նույն գործընթացով շարունակի․․․
«Ազատություն»․ - Կարո՞ղ եմ ավելի բաց ասել, որ անձամբ եք լծվել նախկինների վերադարձը կանխելու գործին։
Սուքիասյան․ - Իհարկե։
Հարցազրույցն ամբողջությամբ կարող եք դիտել այստեղ․