Դպրոցում գրականության դասավանդման նոր չափորոշիչների նախագիծը օրեր առաջ կրթական գերատեսչությունը հանրային քննարկման դրեց ու սկսվեց...
Ակադեմիական շրջանակներից փնտրեցին ու չգտան Խորենացուն, Նարեկացուն: Բազմաթիվ այլ երևելիներ դուրս են մնացել, ահազանգեցին պրոֆեսորադասախոսական կազմից, գուժեցին՝ հայ հանճարների փոխարեն ինչ որ ժամանակակիցներ են։
Բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Դավիթ Գասպարյանն առաջարկում է կտրուկ մերժել նոր չափորոշիչները. – «Այս չափորոշիչները ոտքից գլուխ սխալ են: Հակահայ, ապազգային և չեն բխում հայ գրականության պատմական զարգացման օրինաչափություններից: Շատ պատահական են: Շատ պատահական մարդիկ են արել»:
Դավիթ Գասպարյան
Պրոֆեսոր Գասպարյանը 7-8-9 րդ դասարանների գրականության և 11 և 12-րդ դասարանների հայ գրականության դասագրքերի հեղինակն է . դրանք տասը տարի առաջ են դպրոց մտել. – «10, 11, 12-րդ դասարաններում ընդհանրապես հայ հին գրականությունը ընդգրկված չէ` Մաշտոցից, գրերի գյուտից, Խորենացի, Բուզանդ, մյուսները, միջնադարյան տաղերգություն...»
Նոր չափորոշիչներով, Գասպարյանի խոսքով, հաշվի չեն առնում, որ ավարտական դասարանի աշակերտի մի ոտքը դպրոցում է, մյուսը զինկոմիասարիատում. հայրենասիրությունը հետ է մղվել. - «Հայ գրականությունն ավագ դպրոցում գրականություն են դարձնում»:
ժամանակագրական ընթացքը խառնել ու ըստ ժանրերի դասականներին ցաքուցրիվ են արել, ջլատել։
Գասպարյանի ասում է, որ դպրոցական ծրագիր են մտնում դեռևս որոնումների մեջ գտնվող, «շեղված» ժամանակակից գրողներ, և այս հարցին հանգիստ ինչպե՞ս վերաբերվի. – «Այն գրականությունը... կեղծ գրականությունը մտցնում են, դա էսօրվա սերնդի, էսօրվա կյանքի մասին չէ: Դա սեռաճարակ բաների մասին ա: Այսօրվա կյանքը շատ ավելի կա Պարույր Սևակի, Համո Սահյանի, Մուշեղ Գալշոյանի, Աղասի Այվազյանի, Հրանտ Մաթևոսյանի ստեղծագործության մեջ, քան էդ շեղված, դեռ քննություն չբռնած գրականության մեջ»:
Արքմենիկ Նիկողոսյան
Գրականագետ Արքմենիկ Նիկողոսյանը չափորոշիչներին կողմ չէ, բայց կտրուկ դեմ է դրանց վրա հարձակվողներին. զարմանում է՝ մարդիկ նոր սմարթֆոններ են օգտագործում ու պահանջում հին գրականություն: (Հանուն արդարության նշեք, որպրոֆեսորը սմարթֆոն չէր օգտագործում:)
Արքմենիկ Նիկողոսյան. – «Գրականության ուսումնասիրությունը պետք է պատկերացում տա գրականության պատմության բոլոր շրջանների մասին: Այդ թվում, և ըստ իս, առավել ևս` ժամանակակից գրականության մասին: Որովհետև... ամեն ինչի նորությանը սովորեցին. էդ նույն ակադեմիկոսները հաճույքով օգտագործում են սմարթֆոնները, օգտվում են տեխնոլոգիական նորույթներից և այլն: Էդ ինչի՞ մենակ գրականությունը պիտի հին լինի»:
Ժամանակակից գրականությունն իր լավագույն դեմքերով պետք է դպրոցական ծրագրում ներկայացված լինի, համոզված է Արքմենիկ Նիկողոսյանը, բայց և հավելում է, որ չափորոշիչների հեղինակները ընտրությունը կատարել են շտապ, անտրամաբանական, ընդհանուր առմամբ՝ լավ:
Նրա խոսքով, այս օրերին համացանցային հարձակման թիրախում ժամանակակից գրողներն են, նրանցից մեջբերումներ են անում, շատ հաճախ ամենևին ոչ այն գործերից, որոնք ներառվել են ծրագրում:
Գրականագետը կարևոր է համարում հենց առողջ քննարկումը, քանի որ, ինչպես պարզվեց, դա գործին օգնում է: Օրինակ, Նարեկացին, Խորենացին, մյուս երևելիները վերադարձել են ցանկ, ժամանակակիցների մի մեծ խումբ` արտագաղթել լրացուցիչ ցուցակ: Նիկողոսյանն ասում է, որ ամենակարևորն այն է, որ նոր չափորոշիչներով առաջնային է համարվում կարդալու, վելուծելու հմտությունը: Ոչ թե ինչպես հնում էր` «Կարդալ, անգիր ասել, պատմել»:
Այնուամենայնիվ, Նիկողոսյանը նկատում է, որ հեղինակները պետք է ավելի զգոն լինեին, քանի որ չափորոշիչները լի են աղաղակող վրիպակներով, էլ չասած` որ մոռացել էին ներառել գրականության կարևոր դեմքերի:
«Գրականություն» առարկայի փորձագիտական խմբի ղեկավար Թամար Ալեքսանյան. – «Չէինք մոռացել: Նարեկացուն նախատեսել էինք նախագծային աշխատանքների մեջ»:
Թամար Ալեքսանյան
Չափորոշիչների նախագծի վրա 6 հոգանոց խումբ է աշխատում, 5-ը ուսուցիչներ են, ինքն էլ մանկավարժական գիտությունների թեկնածու է: Ալեքսանյանն ասաց, որ քննադատությանը հանգիստ է վերաբերվում, բայց մարդիկ թող հասկանան՝ սա սևագիր է, խմորվող փաստաթուղթ. – «Անընդմեջ, ամեն րոպե, ամեն ժամ դու դա պիտի փոխես, նայես, վերանայես և այլն: Իմ կարծիքով, շատ մարդիկ չեն էլ հասցրել, չեն էլ կարդացել, բայց աղմուկը...»
Թամար Ալեքսանյանը վստահ է, որ նոր չափորոշիչները կարդացել է ուղիղ 60 հոգի, որովհետև ճիշտ այդքան առաջարկներ են ստացել: Փորձագիտական խմբի ղեկավարն ասաց, որ հանրային քննարկումները հենց հանրային ձայները լսելու և հաշվի առնելու համար են. ահա այսօր էլ քննարկում են «հայ» բառը գրականությանը վերադարձնելու հարցը, որպեսզի ավագ դպրոցում դասավանդվի «հայ գրականություն». – «Պատրաստ ենք հայ դնելու, բայց էդ դեպքում արտասահմանյա՞ն գրականությունը ինչ անենք... Սա մտմտալու բան է, հենց հիմա քննարկում ենք: Իմ սիրտն էլ է ցավում ամեն ինչի համար, ինչ որ իրենք ասում, զայրանում են... Հանրության նուրբ լարերը հաշվի ենք առնում»: