Լեզվի կոմիտեն աշխատելու է նոր սկզբունքներով․ Դավիթ Գյուրջինյան

Այս տարվա հունիսի սկզբին ԿԳՆ Լեզվի պետական տեսչությունը վերակազմավորվեց, նախարարության կազմում ստեղծվեց Լեզվի կոմիտե, որի նախագահ նշանակվեց անվանի լեզվաբան, հարյուրավոր գիտական և ուսումնամեթոդական աշխատանքների հեղինակ Դավիթ Գյուրջինյանը:

Այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանը նա հիշեցրեց՝ 1993-ին ընդունվել էր «Լեզվի մասին օրենքը», հետո էլ ստեղծվեց Լեզվի պետական տեսչությունը, որն էլ պիտի հետևեր այդ օրենքի կիրառմանը: Եվ ահա, հիմնադրումից 25 տարի անց, տեսչությունը վերակազմավորվեց կոմիտեի, որին նոր գործառույթներ են վերապահվել: Ավելին՝ կոմիտեն աշխատելու է «նոր սկզբունքներով»:

«Լեզվական իրավիճակն է փոխվել: Եթե մենք 1990-ականների սկզբին ունեինք հետխորհրդային շրջան ռուսերենի գերիշխանությամբ՝ բազմաթիվ դպրոցներում, համալսարական բաժիններում, հիմա ունենք համատարած հայախոսություն, օտարալեզու դպրոցներ քիչ ունենք, և դա սահմանափակված է»,- ասաց Գյուրջինյանը:

Նախկին «տուգանային քաղաքականությունից», որը, Գյուրիջինյանի խոսքով՝ բոլորովին էլ արդյունավետ չէր, Լեզվի կոմիտեն այսուհետ գործունեության շեշտադրումը փոխելու է, անցնելով «կանխարգելիչ, քարոզչա-հորդորական քաղաքականության»: Օտարալեզու ցուցանակների գործածման կանխարգելումն ավելի արդյունավետ կարող է լինել, ասում է կոմիտեի նախագահը․

«Ոչ թե սպասենք, որ շենքի վրա դա հայտնվի ու հետո հանելը գրեթե անհնարին լինի, այլ այն պահին, երբ դա պիտի գրանցվի, պիտի արտոնեն, դա չանեն: Մեր աշխատանքն այդ քարոզչա-հորդորական աշխատանքը պետք է լինի, և ուղիղ հարաբերություններ պետք է լինեն տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ, որպեսզի նրանք յուրահատուկ լեզվական տեսուչների դեր կատարեն, օտարագիր անվանումներն ուղղակի արգելեն: Տուգանելը միշտ կա, պարզվում է, դրանով մենք արդյունքի չենք հասել»:

Լեզվի կոմիտեն, իհարկե, շարունակելու է վերահսկողություն իրականացնել, բայց հիմնական նպատակը, Դավիթ Գյուրջինյանի խոսքով՝ «պետական լեզվական քաղաքականության հայեցակարգի և ծրագրի ընդունումն է»:

Ծայրահեղությունների մեջ չեն ընկնելու, չեն պատրաստվում ամեն ինչ արհեստականորեն հայացնել, նշում է Լեզվի կոմիտեի ղկավարը: Պատասխանելով լրագրողի հարցին, նա ասաց․ ««Դուխով»-ը մենք չենք հայացնելու, դա չենք կարող հայացնել, որովհետև հասարակությունն ինքը պիտի դա անի: Հասարակությունը սիրում է այդ բառը, մենք ինչու՞ պիտի պայքարենք դրա դեմ, երբ դա 40 տոկոսով հայերեն է, «ով»-ի շնորհիվ, որը բառակերտիչ արժեք ունի»:

Գաղտնիք չէ, որ վերջին տարիներին արվեստի տարբեր ճյուղեր՝ գրականություն, թատրոն, նաև կինո ու հեռուստատեսություն է ներթափանցել ժարգոնային հայերենը, իբրև առօյա խոսակցական լեզու: «Ազատության» հարցին՝ արդյո՞ք այդ կապակցությամբ կոմիտեն որոշակի քայլեր է նախաձեռնելու, թե դա անհնար է, Դավիթ Գյուրջինյանը պատասխանեց․

«Անհնար չէ, պիտի ասեմ, որ մարդիկ չհասկանցան, թե ինչ է ազատությունը: Սա ազատության չարաշահման դեպք է, և այդ հակամշակույթը, որ թափվում է մեր գլխին, դրան հասարակությունը պարբերաբար ընդդիմանում է: Եթե ուշադիր լինեք, նման հակամշակութային ֆիլմերի, հաղորդումների թիվը պակասել է: Եթե հասարկոթյունը մերժի, դրանք կվերանան»:

Անդրադառնալով դպրոցական շտեմարաններին, հարցարաններին և առհասարակ՝ դպրոցում հայերենի ուսուցման արդյունավետությանը, Լեզվի կոմիտեի ղեկավարն ասաց․ «Այդ շտեմարանները և հարցաթերթիկները սպառել են իրենց, դրանք կապ չունեն կամ սերտ կապ չունեն դպրոցական ուսոցման հետ և չեն բավարարում այսօրվա պահանջներին: Դրանք պիտի փոխվեն»:

Լեզվի կոմիտեն աշխատելու է նոր սկզբունքներով․ Դավիթ Գյուրջինյան