ՄԻԵԴ դիմած շնողցին մտահոգ է՝ շահելու դեպքում վճարելու է ոչ թե «իրեն թալանողը», այլ պետությունը

Պղնձի հանքավայրը Թեղուտում, արխիվ

Շնողի բնակիչ Լևոն Ալիխանյանը պատմում է, որ ժամանակին իր ընտանիքին պատկանող շուրջ 7,5 հա տարածքը՝ շենք շինություններով, ջրագծերով, ցանկապատով, գերակա հանրային շահ է ճանաչվել և անցել «Թեղուտ» փակ բաժնետիրական ընկերությանը բավական չնչին գումարով՝ ընդամենը 6 միլիոն դրամ:

Դեռ 9 տարի առաջ Ալիխանյանը վնասի փոխհատուցման հայցապահանջով դիմել է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան: Իր ընտանիքին հասցված վնասի համար բնակիչը շուրջ 300 միլիոն դրամ է պահանջում: «Ես ունեմ արած ծախսեր, միայն 200 միլիոն դրամի կարգի առուվաճառքի պայմանագրեր ունեմ, որ կադաստրում գրանցված ա: Էդ տարածքների մեծ մասը ես առել եմ»,- «Ազատությանն» ասաց Ալիխանյանը:

Կառավարության 2007 թ․ նոյեմբերի 1-ի որոշմամբ Թեղուտ և Շնող համայնքների ավելի քան 81 հա հողեր ճանաչվեցին բացառիկ, գերակա հանրային շահ՝ Թեղուտի պղնձամոլիբդենային հանքավայրը շահագործելու համար: Այդ որոշմանը հաջորդեցին դատական գործընթացներ, մասնավորապես, «Թեղուտ» ընկերությունը դատի տվեց հողերի փոխհատուցման արժեքից դժգոհ և իրենց հողերը ընկերությանը հանձնել չցանկացող Շնող և Թեղուտ համայնքների մի շարք բնակիչների` նրանց հողերը պետական և հասարակական կարիքների համար համարժեք փոխհատուցմամբ օտարելու պահանջով: Որոշ գյուղացիներ էլ իրենց հերթին դատական հայցով դիմեցին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան` ընկերությանը մեղադրելով իրենց հողամասերի արժեքը սխալ գնահատելու մեջ:

Ինը տարի առաջ Եվրոպական դատարան դիմած Ալիխանյանն ասում է, գործն արդեն վերջնական փուլում է, բայց նաև մտահոգված է՝ շահելու դեպքում ոչ թե ընկերությունը, այլ պետությունն է վճարելու գումարները: «Ասենք՝ էկող տարի մենք գումարները ստանալու ենք, բայց ստանալու ենք պետությունից, ոչ թե նրանից, ով մեզ թալանել ա»,- ասում է Ալիխանյանը:

Շնողի մեկ այլ բնակիչ Վարդան Վարդանյանը ևս փորձել է իր իրավունքները Եվրոպական դատարանում պաշտպանել: Ասում է, թե դեմ չէ հանքարդյունաբերությանը, բայց պետք է այն նորմերին համապատասխան լինի: Բնակիչը դժգոհում է՝ առողջապահության առումով հանք շահագործող ընկերությունը կանխարգելիչ կամ հետևանքները վերացնող որևէ քայլ չի արել: Գյուղացիներն «Ազատության» հետ զրույցում մատնանշում էին հանքարդյունաբերության վնասակար ազդեցության տարբեր դրսևորումները, ինչը «տարեցտարի առավել ակնհայտ է դարձել»:

Թեղուտի հանքը շահագործող «Վալլեքս» ընկերությունը դեռ հունվարին էր հայտարարել, որ ձեռնպահ է մնում հանքավայրի՝ ներկա ծավալներով շահագործումից ու համապատասխան արտադրանք թողարկելուց: Ընկերության 1200 աշխատակիցների մեծամասնությունն անորոշ ժամանակով ազատվել է աշխատանքից: Արդեն նախկին աշխատակիցները, ովքեր սոցիալական ծանր վիճակի մեջ են հայտնվել, նախորդ ամիս փակեցին դեպի ընկերություն տանող ճանապարհը՝ պահանջելով կամ իրենց աշխատանքի ընդունել, կամ որոշ չափով թեթևացնել սոցիալական բեռը:

Շնող խոշորացված համայնքի ղեկավար Դավիթ Ղումաշյանն «Ազատությանը» փոխանցեց, որ գյուղացիների բողոքից հետո հանքում աշխատող 250 հոգուց 38-ը կրկին անցել են աշխատանքի, իսկ գործազուրկ դարձած մյուս գյուղացիներին ընկերությունը 5 միլիոն դրամի սոցիալական օգնություն է տրամադրել, յուրաքանչյուրին՝ 20 հազարական դրամ։