Հայաստանում Եվրամիության դեսպան Պյոտր Սվիտալսկին բացառիկ հարցազրույց է տվել «Ազատություն» ռադիոկայանին, որը ամբողջությամբ կհեռարձակվի «Կիրակնօրյա վերլուծական» հաղորդաշարի ապրիլի 8-ի թողարկման ժամանակ:
Ներկայացնում ենք հարցազրույցն ամբողջությամբ․
«Ազատություն»․ - Պարոն դեսպան, շնորհակալություն մեր ստուդիա գալու համար: Այս հարցազրույցն ամբողջությամբ կհեռարձակվի կիրակի օրը՝ մեր Կիրակնօրյա վերլուծականի եթերում: Առաջին հարցը, որ կուզենայի տալ, վերաբերում է Հայաստան – ԵՄ համաձայնագրի ժամանակացույցին: Կարո՞ղ եք ներկայացնել, թե այժմ քայլերի ի՞նչ հերթականություն է լինելու, որն է առաջին քայլը, որը՝ երկրորդը:
Սվիտալսկի․ - Լավ։ Առաջին քայլը՝ իմ շնորհակալություն է Ձեզ՝ այս հնարավորության համար: Միշտ հաճելի է Ձեզ հետ զրուցելը, մենք Ձեր լրատվամիջոցը համարում ենք Հայաստանում լրատվամիջոցների բազմակարծության կարևոր բաղադրիչ, այնպես որ՝ շնորհակալություն Ձեզ:
Ինչ վերաբերում է համաձայնագրին, ամենաառաջին խնդիրը այդ համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելուն ուղղված քայլերի իրականացումն է: Հաջորդ շաբաթ Հայաստանի Ազգային ժողովը լսումներ է անցկացնելու, որին, հավանաբար, կհետևի նաև քվեարկություն ՀՀ - ԵՄ համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի շուրջ, և դա շատ կարևոր է, որովհետև Հայաստանի կողմից համաձայնագրի վավերացումից հետո մենք կարող ենք արդեն մտածել արդեն համաձայնագրի՝ պայմանական ուժի մեջ մտնելու մասին:
Եթե Հայաստանը արդեն այժմ՝ առաջիկա օրերին, վավերացնի համաձայնագիրը, մենք կարող ենք ակնկալել, որ հունիսի 1-ից այն արդեն պայմանական կարգով ուժի մեջ կմտնի:
Միևնույն ժամանակ, Եվրամիության կողմից վավերացման գործընթացը կշարունակվի: Ինչպես գիտեք, համաձայնագիրն առաջինը վավերացրել է Էստոնիան: Բացի այդ, գիտենք, որ այլ երկրներում դրա վավերացման գործընթացը մեկնարկել է: Այնպես որ, ԵՄ կողմից վավերացման գործընթացը կշարունակվի յուրաքանչյուր պետության օրենսդրությանը համապատասխան կարգով: Մենք ակնկալում ենք, որ մայիսի կեսերին քննարկումներ կանցկացվեն Եվրոպական խորհրդարանում, և Խորհրդարանը իր աջակցությունը կհայտնի Համաձայնագրին՝ ընդունելով ոչ օրենսդրական վճիռ:
«Ազատություն»․ - Դա կարվի անդամ երկրների կողմից վավերացումից զա՞տ:
Սվիտալսկի․ - Այո, սա դրանցից անկախ է: Հենց դրանում է կայանում Եվրոպական միության հմայքը։ Այստեղ կան ազգային խորհրդարաններ և կա նաև Եվրոպական խորհրդարանը, որը իր դերն ունի գործընթացում:
«Ազատություն»․ - Եվ այդ որոշումը կարո՞ղ է ազդել գործընթացի վրա:
Սվիտալսկի․ - Եվրոպական խորհրդարանի ուշագրավն այն է, որ այս հարցում նրա վճիռը կոչվում է ոչ օրենսդրական, այսինքն դա իրավական ուժ չունի, սակայն քաղաքական առումով շատ կարևոր է: Մենք հուսով ենք, որ բոլոր այս կարևոր որոշումները ժամանակին կընդունվեն, և մենք հունիսի 1-ից հնարավորություն կունենանք կիրառել համաձայնագրի դրույթները՝ պայմանական կարգով:
Մենք գիտենք, որ մեր հայաստանյան գործընկերները մեծ ջանքեր են գործադրում՝ համաձայնագրի տարբեր դրույթների կենսագործման ճանապարհային քարտեզ կազմելու համար: Խոսքը, մասնավորապես, վերաբերում է այսպես կոչված՝ մոտարկման գործընթացին: Մոտարկումը նշանակում է Հայաստանի օրենսդրության մոտարկումը Եվրամիության կարգավորումներին, և մենք վստահ ենք, որ հայկական կողմից իսկապես լուրջ ջանքեր են գործադրվում, ինչը նշանակում է, որ մինչև հուլիսի կեսեր, երբ կանցկացվի նոր ձևավորվելիք Գործընկերության խորհրդի առաջին նիստը, մենք պատրաստ կլինենք ընդունել այսպես կոչված Ճանապարհային քարտեզը:
Այդ Ճանապարհային քարտեզը թույլ կտա պատկերացում կազմել այն մասին, թե որ պարտավորվածությունները և հանձնառությունները ինչպիսի ժամկետներում հնարավոր կլինի իրագործել:
Մեր կողմից մենք առաջարկում ենք աջակցություն՝ թե՛ տեխնիկական, թե՛ ֆինանսական, որպեսզի ապահովենք համաձայնագրի սահուն իրականացումը:
«Ազատություն»․ - Երբ խոսում եք ԵՄ կարգավորումների հետ մերձեցման մասին, դա նշանակում է, որ Հայաստանը պետք է ընդունի Եվրամիության այդ կարգավորումները, որպես սեփական օրենսդրություն: Սա շատ կարևոր է, քանի որ դրանք կարող են բարելավել մարդկանց կյանքը, եթե ամեն ինչ ճիշտ եմ հասկանում: Դա այդպե՞ս է:
Սվիտալսկի․ - Ես համաձայն եմ Ձեզ հետ: Այս համաձայնագրի հենց դրանով է արժեքավոր, որ այն կարող է արդիականացման և բարեփոխումների շարժիչ ուժ դառնալ: Որովհետև մենք վստահ ենք, որ ընդունելով ԵՄ կարգավորումները, Հայաստանը կարող է արդիականացնել իր տնտեսությունը, և արդիականացնել կենսագործունեության տարբեր ոլորտները: Դրանցում կան շատ կարևոր բաղադրիչներ, օրինակ՝ սպառողների իրավունքների պաշտպանությունը, սննդի անվտանգությունը․․․
«Ազատություն»․ - Այո, դա մեծ խնդիր է Հայաստանում։
Սվիտալսկի․ - ․․․պետական գնումները․․․ և այլն: Երբ ուսումնասիրում ենք համաձայնագրի հավելվածները, դրանց մեջ որոշ դեպքերում շատ կոնկրետ ժամկետներ են սահմանվում կարգավորումների իրականացման համար: Իհարկե, որոշ դեպքերում ավելի ճկուն մոտեցում է ցուցաբերվում, բայց մեր հայ գործընկերների հետ քննարկումներից մենք եզրակացրել ենք, որ նրանք լրջորեն և մանրակրկիտ կերպով ուսումնասիրում են սա իրականացնելու հնարավորությունները:
«Ազատություն»․ - Օրինակ՝ սննդի անվտանգությունը: Սա մի բան է, որը շատերին է մտահոգում Հայաստանում: Ոչ մի հնարավորություն չկա սննդի որակը ստուգելու, մարդիկ սննդային թունավորումներ են ստանում: Կամ, օրինակ, դեղատներում հնարավոր է անհայտ ծագման դեղեր գնել: Ի՞նչ եք կարծում, այս կարգավորումները կարո՞ղ են այդ իրավիճակը շտկել, դա միայն սննդի անվտանգությանն է վերաբերում, թե՞ այլ ոլորտներին նույնպես:
Սվիտալսկի․ - Կարգավորումները ավելի լայն են, ինչ վերաբերում է սննդի անվտանգությանը՝ ես երկար քննարկումներ եմ ունեցել Սննդի անվտանգության գործակալության ղեկավարի հետ, նրանք շատ հավակնոտ գործողությունների ծրագիր ունեին և հասկանում են սննդի անվտանգության կարևորությունը: Դա կարևոր է Հայաստանի քաղաքացիների համար, և դա կարևոր է նաև տնտեսության համար, որովհետև ընդունելով եվրոպական չափանիշները, հայկական արտադրանքը, հատկապես գյուղատնտեսական ապրանքները, կարող են մտնել եվրոպական շուկա, իսկ առանց դրա՝ ոչ: Այս առումով օրենքները բավական խիստ են: Այս պրոցեսը շարունակական է:
«Ազատություն»․ - Շատ հետաքրքիր է, շատ հետաքրքիր: Իսկ արդյո՞ք խոսքը վերաբերում է միայն այն ապրանքներին, որոնք նախատեսված են եվրոպական շուկայի համար, թե՞ առհասարակ ողջ ոլորտին:
Սվիտալսկի․ - Սրա իմաստն այն է, որ հնարավորինս լայն ծածկույթ ապահովվի:
«Ազատություն»․ - Դա լավ նորություն է:
Սվիտալսկի․ - Ուրիշ լավ նորություններ էլ կան, միայն դա չէ (ծիծաղում են)
«Ազատություն»․ - Ես գիտեմ, որ մարդիկ շատ են մտահոգված սննդի անվտանգության խնդիրներով: Ասում են՝ այս ապրանքը ժամկետանց է, հայտնի չէ, թե որտեղ է արտադրված և այլն: Իսկ երբ ունենանք այդ կարգավորումները, կարծում եմ մարդիկ կարող են ավելի վստահ լինել սնունդ գնելիս:
Կուզենայի մեկ այլ խնդրից խոսել, որը նույնպես կարևոր է թե՛ հայաստանցիների, և թե՛ եվրոպացիների համար՝ խոսքի ազատությունը, քաղաքական գործունեության ազատությունը: Եվրոպական միությունը ի՞նչ ակնկալիքներ ունի այս համաձայնագրի կնքումից հետո, և որքանո՞վ է դա իրատեսական, Դուք այս գործընթացին հետևում եք, առաջընթաց կա՞, որի մասին կարող եք խոսել: Եվ ինչպիսին են ակնկալիքները, չե՞ք կարծում, որ դրանք այնքան էլ իրականությանը մոտ չէին, ի՞նչ կարող եք ասել։
Սվիտալսկի. ֊ Երբ ավելի գլոբալ մոտեցում ես ցուցաբերում, երբ համեմատում ես, թե տարբեր քաղաքական գործիչներ աշխարհի տարբեր երկրներում ինչ են ասում, պարզ կդառնա, որ Եվրոպական միությունն այսօր աշխարհում մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության և օրենքի գերակայության ամենաուժեղ պաշտպանն է։ Եվ դա շատ բնական է, քանի որ Եվրոպական միության ինքնությունը հենվում է հենց այս արժքների վրա։ Առանց այս սկզբունքների, այս արժեքների, Եվրոպական միությունը անիմաստ կլինի, այն կդառնա պարզապես հերթական աշխարհքաղաքական պրոյեկտ։ Սակայն Եվրոպան շատ ավելի հավակնոտ է։ Արժեքները՝ դրանք մեր ինքնությունն են կազմում, ահա թե ինչու մեր գործընկերների հետ հարաբերություններում մենք այդքան կարևորում ենք այդ արժեքները՝ ժողովրդավարություն, մարդու իրավունքներ և օրենքի գերակայություն։ Իհարկե, այսօր մենք մեծ մարտահրավերների առաջ ենք կանգնած թե՛ Եվրոպական միության ներսում, եթե դիտարկենք զարգացումները որոշ անդամ երկրներում, և թե՛ հարևան երկրներում, այդ թվում Հայաստանին մոտ գտնվող երկրներում։ Մարտահրավերները ակնհայտ են, սակայն մենք մեկ հարցում վստահ ենք՝ որպես Եվրոպական միություն մենք երբեք չենք փորձելու այս արժեքները փաթաթել ուրիշների վզին։ Եվրոպական միությունը չի ցանկանում արտահանել արժեքներ, կամ անգամ տարածել դրանք…
«Ազատություն». ֊ Ինչո՞ւ ոչ, չէ՞ որ դա լավ բան է՝ արտահանել դրական արժեքները։
Սվիտալսկի. ֊ Անցած 25 տարիների փորձը ցույց է տվել, որ այս արժեքները կարող են աճել միայն, եթե համապատասխան պարարտ հող կա։ Այսինքն՝ դրանց համար նախադրյալները պետք է ձևավորվեն տվյալ երկրի ներսում, իսկ Եվրոպական միությունը այս հարցում կարող է միայն առաջարկել խրախուսանք, և աջակցություն՝ ֆինանսական, քաղաքական, տեխնիկական։ Բացի այդ, այս արժեքները մեզ համար միշտ հանդիսանալու են այն հենման կետը, որով մենք չափում ենք, թե որքանով են մեր գործընկերները մոտ Եվրոպական միությանը։ Այս առումով պետք է նշեմ, որ երբ Հայաստանի ղեկավարները մեզ ասում են, որ ցանկանում են հարաբերություններ կառուցել Եվրոպական միության հետ հիմնվելով ընդհանուր արժեքների վրա, մենք դրան շատ լրջորեն ենք մոտենում, և խոսելով ընդհանուր արժեքների մասին, մենք խոսում ենք բոլոր արժեքների մասին ընդհանուր առմամբ, ոչ թե մի իրավիճակի, երբ ընտրություն է կատարվում, թե որ արժեքներն են ընդհանուր, որոնք՝ ոչ։ Ընդ որում, սա միայն սկզբնակետն է, որի վրա հիմնվելով մենք ձևավորում ենք մեր ռազմավարությունը։ Եվ մենք միշտ մտածում ենք երկարաժամկետ հեռանկարի մասին։ Մենք պետք է ռազմավարական մտածողություն ցուցաբերենք, միշտ հիշելով անցյալի փորձը և տարբեր հանգամանքները, և պարզապես փորձելով օգտակար լինել։ Այնպես որ՝ այո՛, մենք այստեղ ենք լինելու, մենք, շնորհիվ Համապարփակ և ընդլայնված համագործակցության համաձայնագրի, ավելի խորը երկխոսություն ենք վարելու, որովհետև Համաձայնագրում ներառված դրույթները, որոնք վերաբերում են մարդու իրավունքներին, ժողովրդավարությանն ու օրենքի գերակայությանը, բավական հստակ են և մեզ մանդատ են տալիս երկխոսությունը խորացնելու համար։ Առաջիկա շաբաթներին՝ մայիսին, մենք պատրաստվում ենք այստեղ՝ Երևանում, անցկացնել Մարդու իրավունքների հարցերով երկխոսության ենթահանձնաժողովի հերթական հանդիպումը, ինչպես նաև Արդարադատության ենթահանձնաժողովի հերթական հանդիպումը, և մենք շատ անկեղծ և շիտակ են խոսելու մեր հայաստանյան գործընկերների հետ, որովհետև դա է ենթադրում ստորագրված Համաձայնագիրը։ Մեզ համար փակ թեմաներ չպետք է լինեն, մենք պետք է ազատ լինենք բարձրացնելու ցանկացած մտահոգիչ հարց։ Այնպես որ՝ այո՛, Եվրոպական միությունը շեշտը դնելու է այս հարցերի վրա, Եվրոպական միությունը երկխոսություն է վարելու, մենք համատեղ նախաձեռնություններով ենք հանդես գալու և մենք խրախուսելու ենք։ Խրախուսանքը Եվրոպական միության հիմնական քաղաքական գործիքն է։
«Ազատություն». ֊ Հետաքրքիր է։ Լավ՝ կապրենք, կտեսնենք։ Շատ հայաստանցիներ, երբ տեսնում են, որ ինչ֊որ համաձայնագիր է ստորագրվում կամ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվում, փորձում են պարզել դրա տնտեսական կողմը։ Մենք գիտենք, որ այս Համաձայնագրում կա որոշակի տնտեսական բաղադրիչ։ Կարո՞ղ եք այդ մասին խոսել, և ասել, թե հայաստանցիները ի՞նչ օգուտներ կարող են ակնկալել այս համաձայնագրից։
Սվիտալսկի. ֊ Մենք հույս ունենք, որ այս Համաձայնագիրը, որն իր բնույթով քաղաքական է, կարող է նաև օգնել զարգացնել մեր առևտրային կապերը, թեև այս համաձայնագրում, որպես այդպիսին, առևտրին վերաբերող գլուխ չկա, ինչպես Խորը և համապարփակ ազատ առևտրի համաձայնագրում, քանի որ Հայաստանը մեկ այլ ինտեգրացիոն գործընթացի մասնակիցն է և չի կարող բանակցություններ վարել առևտրային սակագների շուրջ, սակայն Համաձայնագիրը կարող է խրախուսել գործարար կապերը և օգնել Հայաստանին մուտք գործել Եվրոպական շուկաներ։
«Ազատություն». ֊ Ի դեպ, կներեք որ ընդահատում եմ, բայց երբ խոսում ենք այս Մոտարկման գործընթացի մասին, կա՞ արդյոք որևէ հակասություն Եվրասիական տնտեսական միության հետ, Դուք մտահոգություն չունե՞ք, որ ապագայում կարող են դժվարություններ ծագել, ռուսները կարող են ասել, որ՝ այս ինչ եք անում, ինչո՞ւ եք փոխում այս կամ այն բանը։
Սվիտալսկի. ֊ Մենք գիտենք, որ բանակցությունների ընթացքում հայկական կողմը բոլոր ջանքերը գործադրել է, որպեսզի խուսափի ցանկացած բոլոր այն գործոններից, որոնք կարող էին հակասությունների պատճառ դառնալ։ Եվ այդ մասին գրված է Համաձայնագրում, այնպես որ, այս պահի դրությամբ չեմ կարծում, որ Համաձայնագրում կա որևէ բան, որը կարող է հակասել Եվրասիական տնտեսական միության անդամության շրջանակներում Հայաստանի ստանձնած պարտավորություններին։ Այո՛, մենք հույս ունենք, որ այս համաձայնագիրը կօգնի զարգացնել տնտեսական կապերը, առևտուրը, ինչպես նաև ներդրումները։
«Ազատություն». ֊ Ի դեպ, խոսելով ներդրումային հնարավորությունների մասին, ի՞նչ եք կարծում, Հայաստանի իրավական դաշտը պատրա՞ստ է պաշտպանել օտարերկրյա ներդրողին։ Մենք գիտենք, որ նախկինում եղել են բազմաթիվ դժգոհություններ, ինչպիսի՞ն է իրավիճակը այժմ, արդյո՞ք առաջընթաց կա, թե՞ ակնկալում եք, որ Հայաստանը ջանքեր կգործադրի, որպեսզի այս ներդրումները պաշտպանված լինեն։ Ինչպե՞ս եք վստահեցնելու օտարերկրյա ներդրողներին, որ՝ եկեք այս շուկա, մի անհանգստացեք, ամեն ինչ լավ է լինելու իրավական տեսանկյունից։
Սվիտալսկի. ֊ Ես հավատացած եմ, որ եվրոպական ներդրումները օգուտ կբերեն Հայաստանին, մասնավորապես, երբ խոսքը վերաբերում է նոր տեխնոլոգիաների, նոր գաղափարների, նոր մոտեցումների, որովհետև այդպիսի օտարերկրյա ներդրումներն օգնում են արդիականացնել երկիրը։ Ներդրումները կարող են նաև հավելյալ կապիտալ բերել, որը նույնպես կարևոր էր երկրի զարգացման համար։ Սակայն, ինչպես գիտենք, օտարերկրյա ներդրումները հենց այնպես չեն գալիս։ Ներդրողին պետք է ակտիվորեն հրապուրել։ Ինչպե՞ս գրավել ներդրողին։ Այստեղ երկու բան կա։ Նախ՝ երկրի գործարար մթնոլորտը ընդհանուր առմամբ, գործարարությամբ զբաղվելու պայմանները։ Դա ներառում է մաքսային ձևակերպումները, հարկային դաշտը, օրենսդիր և վարչարարական միջավայրը, իրավակարգավորումները։ Վերջին ամիսներին մեր եվրոպացի գործարար գործընկերները դրական տեղաշարժեր են արձանագրել, որը, իմ կարծիքով, շատ դրական զարգացում է։ Օրինակ՝ եվրոպական հաշիվ֊ապրանքագրերը սկսել են ընդունվել, որպես հիմք մաքսային դրույքաչափեր հաշվարկելու համար, ինչը, իմ կարծիքով, դրական զարգացում է, քանի որ ԵՄ շուկայի հետ հարաբերվող գործարարները տարիներ շարունակ բարձրացնում էին այս հարցը, պահանջելով հրաժարվել այսպես կոչված՝ ստուգիչ գներից, որոնք կիրառվում էին մաքսակետերում, և մի քանի ամիս առաջ Կառավարությունը որոշեց ընդունել Եվրամիությունում տրված հաշիվ֊ապրանքագրերը որպես հիմք։
«Ազատություն». ֊ Այո, որովհետև մարդիկ ասում էին, որ այլ գումար են վճարել, բայց իրենցից բոլորովին այլ գներով են հարկեր գանձում՝ շատ ավելի բարձր դրույքաչափերով, այնպես չէ՞, Դուք այս մասի՞ն եք խոսում։ Իսկ այժմ արդեն կարող ես ներկայացնել Եվրոպայից քեզ հետ բերած հաշիվ֊ապրանքագիրը։
Սվիտալսկի. ֊ Այո, Եվրոպական միության հաշիվ֊ապրանքագիրը, որը նաև ապրանքագրերի էլեկտրոնային ռեգիստրում է հաշվառվում և իսկապես վստահելի համակարգ է։
«Ազատություն». ֊ Եվ սա վերաբերում է միայն եվրոպացի ներդրողների՞ն, թե՞ նաև հայաստանցիներին, ովքեր ապրանք են ներմուծում։
Սվիտալսկի. ֊ Սա այն հայաստանցիների համար է, ովքեր Եվրոպական միությունից ապրանքներ են ներմուծում։ Այստեղ տարբերություն չի դրվում՝ հայաստանցի, թե եվրոպացի գործարար է։
«Ազատություն». ֊ Լավ նորություն է։ Եվ դա Ձեր ջանքերի արդյո՞ւնքն է, Ձեր ճնշմա՞ն հետևանք է։
Սվիտալսկի. ֊ Դե, ես չեմ կարող որևէ բան պնդել, և կարծում եմ, սա պարզապես առողջ դատողության արդյունք է։ Կարծում եմ, կարող ենք փոխադարձաբար շնորհավորել միմյանց, որովհետև նման հարցերում առողջ դատողությունը հաղթանակ է տանում։ Եվ սա իսկապես դրական բան է։ Ես վստահ եմ, որ ներդրողներին պետք է հրապուրել։ Նույնիսկ Եվրոպական միության ներսում են երկրները մրցակցում՝ ներդրողներին գրավելու համար, որովհետև շուկան շատ պահանջկոտ է, և եթե ուզում ես գրավիչ, մեծ, ժամանակակից ներդրողի հրապուրել, պետք է իսկապես ջանքեր գործադրես։ Այնպես որ, Հայաստանի կառավարության ակտիվ քայլերը նույնպես այստեղ մեծ դեր կարող են ունենալ։ Իսկ այն բանից հետո, երբ ապահովվում է թափանցիկ, հասկանալի և գործարարին աջակցող կարգավորիչ դաշտը, և տարվում է ներդրողներին հրապուրելու ակտիվ քաղաքականություն, անհրաժեշտ նախապայման է դառնում նաև ուժեղ և անկախ դատական համակարգի գոյությունը, որպեսզի Եվրոպական ընկերությունները վստահ լինեն, որ եթե այստեղ գան ու ինչ֊որ խնդիրներ, վեճեր առաջանան, իրենք կարող են վստահել տեղական անկախ դատական համակարգին։
«Ազատություն». ֊ Պարո՛ն դեսպան, ինչպես գիտեք՝ թղթի վրա իսկապես որոշակի բարեփոխումներ կան, ստեղծվել է Բարձրագույն դատական խորհուրդ, որը պետք է ապահովի դատարանների անկախությունը, բայց ի՞նչ եք կարծում, սա իսկապե՞ս այդպես կլինի, արդյո՞ք սա իրական բարեփոխում է, որը կարող է ապահովել դատարանների անկախությունը։ Մարդիկ դրան այնքան էլ չեն հավատում, նրանք շարունակում են չվստահել դատարաններին։
Սվիտալսկի. ֊ Եվրոպական միությունը ֆինանսավորել է մի ծրագիր, որը իրականացվել է միջազգային փորձագետների մասնակցությամբ, և այդ փորձագետների իրականացրած վերլուծության համաձայն, հայաստանցիների շուրջ 30 տոկոսը վստահում է դատարաններին։
«Ազատություն». ֊ 30 տոկո՞ս։
Սվիտալսկի. ֊ Այո, 30 տոկոս։ Ես չգիտեմ, որքանով է այս թիվը արժանահավատ։
«Ազատություն». ֊ Հավանաբար դրանք այն մարդիկ են, ովքեր դատարանում գործը շահել են։ Մյուս 70 տոկոսը տանուլ են տվել։
Սվիտալսկի. ֊ Ոչ, եթե այդպես լիներ, հարաբերակցությունը պետք է 50:50 կազմեր։ Քաղաքացիական դատավարություններում 50:50 պետք է լինի, մարդկանց կեսը գոհ է մնում, մյուս կեսը՝ դժգոհ։ Այ՝ քրեական գործերի դեպքում, հավանաբար այլ հարաբերակցություն է, բոլոր դատապարտյալները դժգոհ են մնում։ Բայց կատակը մի կողմ՝ Եվրամիության տեսանկյունից դատական համակարգի բարեփոխումը Հայաստանի համար կարևորագույն խնդիրներից մեկն է։ Եվ երբ մարդիկ ինձ հարցնում են, ինչպե՞ս ուժեղացնել ժողովրդավարությունը Հայաստանում, ինչպե՞ս ապահովել օրենքի գերակայությունը, ինչպե՞ս ուժեղացնել մարդու իրավունքների պաշտպանությունը, ինչպե՞ս բարելավել բիզնես միջավայրը, ես բոլորին նույն պատասխանն եմ տալիս՝ անկախ դատական համակարգ, լավ դատարաններ։ Դա ամեն ինչի անկյունաքարն է։ Ահա թե ինչու ենք մենք Հայաստանի կառավարության, իշխանությունների հետ մեր երկխոսության ընթացքում այդքան մեծ ուշադրություն դարձնում այս խնդրին, ահա թե ինչու է մեր քաղաքական և տեխնիկական գործունեության օգնության զգալի մասը ուղղված այս խնդրի լուծմանը։
Անցյալ տարի մենք Հայաստան բերեցինք շատ փորձառու եվրոպացի դատավորների մի խումբ, ինչպես նաև իրավաբան մասնագետներ, ովքեր հանդես եկան, այսպես կոչված՝ «գործընկերային ընդդիմախոսությամբ»։ Այդ մասնագետները ներկայացնում էին եվրոպական տարբեր երկրներ՝ Գերմանիա, Իտալիա, Պորտուգալիա։ Եվ նրանք ներկայացնում էին իրենց տեսակետները և խորհուրդներ տալիս հայաստանյան գործընկերներին։ Մենք քննարկումներ անցկացրեցինք և պատրաստվում ենք հավելյալ քայլեր իրականացնել, որովհետև կարծում ենք, որ այս որոշ բացահայտումներ շատ կարևոր են, նրանք որոշակի առաջնահերթություններ վեր հանեցին, որոնք առանցքային դեր կարող են խաղալ անկախ դատական համակարգ ստեղծելու ճանապարհին։
Մեզ համար սա առաջնահերթություն է, և մենք հույս ունենք, որ նոր ստեղված ինստիտուտները, այդ թվում նոր Խորհուրդը, կօգնեն, որպեսզի բնակչության վստահության մակարդակը բարձրանա։ Որովհետև, ի վերջո, հենց հայաստանցիներն են տալու այս բարեփոխումների արդյունավետության գնահատականները, ոչ թե Եվրոպական միությունը։ Հենց Հայաստանի քաղաքացիները պետք է ասեն՝ մենք վստահում ենք դատարաններին։ Իսկ քանի դեռ նրանք դա չեն ասում, մենք անելիք ունենք։
«Ազատություն». - Այժմ անդրադառնանք քաղաքականությանը։ Մենք գիտենք, որ Եվրամիությունը շատ է օգնում մարդու իրավունքների, խոսքի ազատության, ժողովրդավարական ինստիտուտների կայացման հարցում։ Դուք ֆինանսավորում եք շատ ծրագրեր։ Բայց այս քաղաքական համակարգի փոփոխությունից հետո, մենք հիմա տեսնում ենք մեծ քաղաքական տեղափոխում։ Նախագահի պաշտոնը դառնում է ավելի շատ խորհրդանշական պաշտոն ու տեսնում ենք, որ գործադիր իշխանության փաստացի ղեկավարը կլինի վարչապետը։ Իշխող կուսակցությունը կառաջադրի իր թեկնածուին, ինչից հետո էլ այս թեկնածուն կմասնակցի խորհրդարանում կայանալիք ընտրություններին։ Քանի որ իշխող կուսակցությունը մեծամասնություն ունի խորհրդարանում, գրեթե միանշանակ է, որ նրա թեկնածուն էլ կհաղթի ընտրություններում։ Այժմ շատերը կարծում են, որ հենց գործող նախագահն է լինելու Հանրապետական կուսակցության թեկնածուն ու որ նա հեշտությամբ կկարողանա վարչապետ կընտրվի։ Ի՞նչ կարող եք ասել այս կապակցությամբ։ Շատերը Հայաստանում, խոսքս վերաբերում է ընդդիմությանը, գոհ չեն նման իրավիճակից։ Նրանք կարծում են, որ ապագա վարչապետը իր ձեռքին կկենտրոնացնի չափազանց շատ լիազորություններ։ Մենք տեսանք, որ չնայած Սահմանադրությամբ նախագահն էլ է օժտված որոշ լիազորությունների շրջանակով, այնուամենայնիվ նոր օրենքներով և կարգավորումներով նրանցից շատերը փոխանցվել են վարչապետին, ով կլինի երկրի իրական առաջնորդը։ Ի՞նչ մտքեր ունեք այս իրավիճակի մասին։ Արդյո՞ք դա նորմալ եք համարում ժողովրդավարության տեսանկյունից, երբ երկու հնգամյա ժամկետ ծառայած նախագահը կառաջադրվի այսպես ասած «երրորդ ժամկետի» համար։
Սվիտալսկի. - Սկսենք կառավարման մոդելից։ Եվրամիությունում կան տարբեր կառավարման մոդելներով երկրներ։ Ունենք նախագահական համակարգով երկրներ, կիսանախագահական համակարգով երկրներ, խորհրդարանական կառավարման համակարգով երկրներ, ինչպես նաև գոյություն ունեն տարբեր տեսակի խորհրդարանական կառավարման համակարգեր՝ մեկպալատանի, երկպալատանի խորհրդարաններով։ Տարբեր համակարգեր կան։ Խնդիրը, սակայն, համակարգի մեջ չէ։ Ամեն երկիր պետք է մշակի այն համակարգը, որ բխում է նրա կարիքներից ու պայմաններից։ Այստեղ ոչ ոք չի կարող մշակել իդեալական մոդելը։ Յուրաքանչյուր երկիրը պետք է փնտրի ու գտնի իր օպտիմալ մոդելը։ Եվրամիությունը երբեք չի խոսում այն մասին, թե որ մոդելն է ավելի լավը։ Որովհետև այն կախված է տեղական հանգամանքներից։ Հարցը չի վերաբերում մոդելին, որպես այդպիսին։ Հարցը վերաբերում է կայուն ժողովրդավարական համակարգի համար անհրաժեշտ որոշակի հիմնարար նախադրյալներին։ Որո՞նք են այն նախադրյալները։ Առաջին շատ ակնհայտ նախադրյալը դա իշխանության ճյուղերի տարանջատման սկզբունքն է։ Մենք գիտենք, որ առողջ ժողովրդավարությունը պետք է խարսխված լինի իշխանության ճյուղերի հստակ տարանջատման վրա՝ գործադիր, օրենսդիր, դատական իշխանություն։ Շատ երկրներում, այդ թվում նաև ԵՄ անդամ պետություններում, լինում է գայթակղություն, հատկապես գործադիրի կողմից, այլ ճյուղերի վրա որոշակի վերահսկողություն սահմանելու։ Բայց ամենագլխավոր բանն այն է, որ պետք է կարողանալ ապահովել ճյուղերի անկախության և տարանջատման հստակ երաշխիքները։ Դա հատկապես վերաբերում է դատական իշխանությանը։ Շատ երկրներում գիտակցում են, որ քանի դատական իշխանությունը առողջ է, անկախ ու անջատ, այլ տարրերն էլ բավականին լավ կաշխատեն։ Դա իշխանության ճյուղերի տարանջատումն է։ Կարծում եմ, որ Հայաստանը պետք է լավ մոդել կառուցի իշխանության այս երեք ճյուղերի՝ գործադիրի, օրենսդիրի, դատական իշխանություն տարանջատման համար։ Նրանք բոլորը պետք է լինեն ուժեղ։ Եթե մեկը մյուսներից ուժեղ է, անհավասարակշռություն է ստեղծվում։ Երկրորդ տարրը դա հակակշիռներն ու զսպումներն են։ Կրկին դա հին գյուտ է, ի դեպ՝ ոչ եվրոպական, բայց շատ կարևոր։ Այս ճյուղերի միջև ու այս ճյուղերի ներսում պետք է ունենալ լիազորությունները հավասարակշռելու մեխանիզմներ։ Գործադիր իշխանությունում, օրինակ, ունեք հավասարակշռող լիազորություններ նախագահի ու վարչապետի միջև կամ կարող եք ունենալ հավասարակշռող լիազորություններ կենտրոնական գործադիր ու տեղական գործադիր մարմինների միջև։ Կառավարական կառույցների և այլ հանրային կառույցների, այդ թվում հանրության, միջև։ Օրենսդիր իշխանությունում դա նույնն է։ Կան տարբեր օրինակներ տարբեր երկրներում։ Չեմ ուզում մեր հարցազրույցը դասախոսության վերածել, բայց իշխանության ճյուղերի միջև ու նրանց ներսում այս հակակշիռներն ու զսպումները շատ կարևոր են։ Որոշակի առումով նրանք քաղաքական մշակույթի մաս են կազմում։ Պետք է շատ երկար տարիներ անցնեն, որ կարողանաս մշակել նման հակակշիռների ու զսպումների մեխանիզմները։ Մեկ այլ շատ կարևոր տարրը իրավապահ մարմինների քաղաքական չեզոքությունն է։ Դա շատ կարևոր է նրանց գործունեության վերաբերյալ հանրային վստահության համար։ Իրավապահ մարմիններ ասելով նկատի ունեմ դատախազությունը, քննչական կոմիտեն, ոստիկանությունը, հատուկ ծառայությունները և այլն։ Որովհետև այս ուժային կառույցները շատ կարևոր են։ Մարդիկ պետք է շատ մեծ վստահություն ունենան, որ նրանք չեն ծառայում որևէ քաղաքական ճամբարի կամ որևէ քաղաքական կառույցի, բայց ծառայում են պետությանը, հասարակությանը, հասարակ քաղաքացիներին։ Ու դա շատ կարևոր է։ Մենք դա տեսնում ենք շատ այլ երկրներում, այդ թվում Եվրամիության անդամ երկրներում։ Այնպես որ, սրանք են այն տարրերը, որոնք շատ կարևոր են երկարաժամկետ առումով։ Ոչ մի երկրի չի հաջողվել կարճ ժամանակում կառուցել քաղաքական կառավարման զարգացած համակարգ։ Որոշ երկրներ դեռ խնդիրներ ունեն, քանի որ ստիպված են հաղթահարել անցյալի ժառանգությունը, այդ թվում ավտորիտար ռեֆլեքսները, ավտորիտար սովորությունները, այդ թվում մտածելակերպի մեջ։ Մարդիկ մարդ են մնում։ Նրանք մտածելակերպ ունեն։ Այնպես որ, դա հասուն քաղաքական մշակույթի հարց է։ Ես լավատես եմ, որովհետև Հայաստանում իմ երկուսուկես տարվա աշխատանքի ժամանակ ես հնարավորություն եմ ունեցել տեսնելու, որ գենետիկորեն հայերը ազատասեր ժողովուրդ են, նրանք սիրում են իրենց զգալ ազատ, նրանք սիրում են ազատ արտահայտվել, նրանք սիրում են զգալ իրենց ինքնիշխան։ Այնպես որ, եթե Դուք ինձ հարցնեք, ես կասեմ, որ շատ լավատես եմ Հայաստանի ապագայի հանդեպ, որովհետև այս առումով դուք չեք տարբերվում այլ եվրոպացիներից, ում ես ճանաչում եմ։ Իհարկե ունեք ժառանգություն, տարբեր գործոններ, որ պետք է հաշվի առնել, այդ թվում աշխարհաքաղաքական գործոններ։ Բայց որպես ժողովուրդ, որպես պետություն, հին քաղաքակրթություն, չեմ կարծում եմ, որ պետք է որևէ թերարժեքության բարդույթ ունենաք։
«Ազատություն». - Ինչպես ասացիք, դեռ կա երկար ճանապարհ անցնելու մինչ կունենաք իշխանության ճյուղերի լիարժեք տարանջատումը։ Ինչպես ասացիք, դեռ շատ աշխատանք ունենք անելու։ Այժմ ունենք խորհրդարան, թղթի վրա ամեն ինչ հոյակապ է։ Ունենք գրեթե խորհրդարանական ժողովրդավարություն, բայց ունենք շատ փոքր ընդդիմություն, որը չի կարող որևէ բան փոխել խորհրդարանում։ Ունենք նաև մեկ այլ անվանապես ընդդիմադիր ուժ, որը հիմնականում սատարում է իշխող կուսակցությանը։
Սվիտալսկի. - Թույլ ընդդիմությունը մի խնդիր է, որ գոյություն ունի շատ երկրներում, այդ թվում որոշ ԵՄ անդամ պետություններում։ Երբեմն դա ստացվում է պատահմամբ։ Բայց եկեք հիշենք, որ ժողովրդավարությունը չի սահմանվում է որպես մեծամասնության իշխանություն, ժողովրդավարությունը փոքրամասնությունների իրավունքների մասին է։ Ժողովրդավարության առողջությունը ցանկացած հասարակությունում չափվում է նրանով , թե ինչ վերաբերմունք են ստանում փոքրամասնությունում գտնվող մարդիկ, ինչպիսի ձայն ունեն նրանք երկրի ապագայի վերաբերող հարցերի քննարկմանը։ Այնպես որ, հուսով եմ, որ քաղաքական մշակույթը Հայաստանում կստեղծի ամբողջությամբ հավասարակշռված կուսակցական մի համակարգ, որը կներառի գահափարախոսությունների ողջ ներկապնակը։ Այժմ Եվրոպայում էլ բաներ կան, որ փոխվում են։ Եվրոպայում կարելի է տեսնել ավանդական կուսակցությունները վախճանը։ Վերցնենք, օրինակ, Ֆրանսիան, նույնիսկ որոշ չափով Իտալիան։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև ավանդական քաղաքական կուսակցությունները ստեղծվել ու զարգացել են, որպեսզի արտացոլեն բանվորական դասակարգի ու կապիտալիստների միջև հին հակամարտությունը։ 19-րդ դարի, 20-րդ դարի սկզբի այս հին հակամարտությունը այսօր բոլորովին այլ տեսք ունի, և այդ հակամարտություն ժամանակ ձևավորված կուսակցությունները՝ լինեն դրանք սոցիալիստական, կոմունիստական, պահպանողական կամ ժողովրդական, նրանք այսօր ճգնաժամի առջև են կանգնած, որովհետև այսօր հասարակությունը տարբեր է այն հասարակությունից, որ գոյություն ուներ հարյուր տարի առաջ։ Ուստի արևմտյան Եվրոպայում քաղաքական կառավարման ապագայի, քաղաքական համակարգի ապագայի մասին շատ քննարկումներ կան, ու ավանդական կուսակցությունները շատ երկրներում առերեսվում են մեծ մարտահրավերների հետ, թե ինչպես հարմարվել նոր հանգամանքների հետ։
«Ազատություն». - Հայտնվում են ավտորիտար տարրերը։
Սվիտալսկի. - Դե, պոպուլիզմի վերելք կա։
«Ազատություն». Խոսում ենք, ընդհանուր առմամբ, արևմտյան երկրների մասին։
Սվիտալսկի. - Ընդհանուր մարտահրավեր են պոպուլիզմի և դեմագոգիայի վերելքը։ Ու, իհարկե, մի բան, որ մարտահրավեր է նետում մեր՝ եվրոպացիների ինքնությանը, դա մեր անհատական ազատության զգացումն է։ Մարդիկ հանկարծ չեն ուզում լինել ինքնիշխան, նրանք ուզում են հետևել ինչ-որ մեկին, հատկապես մի ուժեղ առաջնորդի։ Գիտենք պրոֆեսոր Միլգրեմի էքսպերիմենտի ժամանակներից, որ մեզանից յուրաքանչյուրը հնազանդության գեն ունի։
«Ազատություն». - Դա շատ հետաքրքիր է։
Սվիտալսկի. - Տարօրինակ է, բայց բոլոր գաղափարախոսությունները...
«Ազատություն». - Բոլորը երբեմն ուժեղ ձեռքի կարի՞ք ունեն․․․
Սվիտալսկի. - Չեմ կարծում, որ ես նրանցից մեկն եմ։ Բայց դա այն է, ինչ Եվրոպայում հայտնի սոցիոլոգներն են ասում։ Նրանք ասում են, որ երբեմն դա իռացիոնալ է։ Միգուցե դա ընտրության բեռի հետևանք է, որովհետև այսօր մեր հասարակությունում մենք ամեն օր ստիպված ենք անել ընտրություն, երբեմն հոգնում ենք. չափազանց շատ ընտրություններ, չափազանց շատ որոշումներ, ու մենք ուզում ենք, որ ուրիշները պատասխանատվությունը ստանձնեն։
«Ազատություն». - Բարեբախտաբար կան ժողովրդավարական ինստիտուտները։
Սվիտալսկի. - Այո՛։
«Ազատություն». - Ու այս ինստիտուտները թույլ չեն տալիս, որ դա տեղի ունենա։ Դա առանցքային նշանակություն ունի ու պետք է այստեղ էլ զարգանա։
Սվիտալսկի. - Ես Ձեզ հետ լիովին համամիտ եմ։
«Ազատություն». - Ինչպես Դուք եք ասել, անհրաժեշտ է անկախ դատական իշխանություն, երբ դատարանը կարող է չեղարկել գործադիրի ցանկացած որոշում։ Դա չափազանց կարևոր է։
Իմ վերջին հարցը Արևմուտք-Ռուսաստան հարաբերությունների մասին է։ Ինչպես գիտենք, այս վերջին աղմկահարույց դեպքը Սկրիպալի հետ Մեծ Բրիտանիայում... Ականատես եղանք Մեծ Բրիտանիայի և Ռուսաստանի դեսպանների միջև մեղադրանքների շատ կոշտ փոխանակմանը ՄԱԿ-ում։ Գիտենք, որ ամեն ինչ գնում է նրան, որ առճակատումը Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև էլ ավելի սրվի։ Դրա վերջը չենք տեսնում։ Ինչպես գիտենք, Հայաստանը մի կողմից Ռուսաստանի բարեկամ ու դաշնակից պետություն է, մյուս կողմից էլ Հայաստանն ուզում է ավելի սերտ հարաբերություններ ունենալ Եվրամիության հետ, ու դա շատ անկեղծ ցանկությունն է, որովհետև շատ հայեր ապրում են Արևմուտքում՝ Միացյալ Նահանգներում, Եվրամիության անդամ երկրներում։ Բացի այդ, մենք պատկանում են արևմտյան քաղաքակրթությանը։ Ինչ եք կարծում, ի՞նչ տեղի կունենա։ Հայաստանը մեջտեղում է և դա իսկապես դժվարին մի իրավիճակ է։ Գիտենք, որ Հայաստանի որոշ ներկայացուցիչներ Ռուսաստանի օգտին են հանդես եկել այս հարցում, որը, կարծում եմ, շատ դժվար որոշում էր։
Սվիտալսկի. - Լարվածությունը Արևմուտքի ու, մասնավորապես, Եվրամիության և Ռուսաստանի միջև ակնհայտ է, ինչը ցավալի է։ Բայց մենք դրա բուն պատճառները գիտենք։ Կարծում եմ, որ լավ է, որ այս ողջ ժամանակահատվածում, վերջին ամիսներին, տարիներին, Հայաստանը կարողացավ պահպանել ու համատեղել Ռուսաստանի հետ ունեցած իր դաշնային հարաբերությունները Եվրամիության հետ բարեկամանկան հարաբերությունների հետ։ Ես մասնակցել եմ Հայաստանի ու ԵՄ ներկայացուցիչների միջև բարձր մակարդակի մի քանի բանակցություններին ու կարող եմ ասել, որ մթնոլորտը շատ բարեկամական էր, ինչը, կարծում եմ, շատ լավ է։ Դա չի նշանակում, որ Եվրամիությունը և Հայաստանը նույն դիրքորոշում ունեն միջազգային բոլոր հարցերի վերաբերյալ։ Բայց կարևորն այն է, որ, առաջինը, Եվրամիության ու Հայաստանի միջև չկա երկկողմանի վեճի առարկա, երկրորդը, նույնիսկ եթե որոշ միջազգային հարցերի շուրջ Հայաստանն այլ դիրքորոշում ունի, դա Եվրամիության կողմից չի դիտարկվում որպես անբարեկամական կամ կոնֆրոնտացիոն գործողություն ու նույնը Հայաստանի կողմից։ Այնպես որ, կարծում եմ, ամենաբարձր մակարդակի մեր քաղաքական երկխոսության բարեկամական այս մթնոլորտը իրենից մեծ ձեռքբերում է ներկայացնում մեր ամենօրյա հարաբերությունների համար։ Հուսով եմ, որ այն կշարունակվի, կհարատևի։ Որևէ պատճառ չեմ տեսնում, որ կարող է այն բարդացնել ու մեր հայ գործընկերները շատ լավ աշխատանք են անում։ Կարծում եմ, որ այս բազմահորիզոն, բազմավեկտոր արտաքին քաղաքականությունը լավագույն բաղադրատոմսն է Հայաստանի համար։ Կարծում եմ, որ դա է ճանապարհը, որով պետք է շարժվել՝ մարտահրավերների հետ առերեսվելու, ու մինչ օրս իսկապես մեծ ձեռքբերում եմ տեսնում, այն է՝ մեր քննարկումների ժամանակ, մեր հարաբերություններում բարեկամական մթնոլորտն է։
«Ազատություն». - Պարոն դեսպան, գիտենք, որ Դուք ակտիվորեն աշխատում եք հասարակական կազմակերպությունների հետ կամ կառավարական մարմինների հետ, որոնք ստեղծվել են, որպեսզի պայքարեն կոռուպցիայի դեմ։ Դուք խոսում էիք կոռուպցիայի մասին։ Ի՞նչ եք կարծում այս վերաբերյալ։ Այն դեռ մե՞ծ խնդիր է։ Արդյո՞ք կա որևէ առաջընթաց այս ոլորտում։ Ի՞նչ եք կարծում։
Սվիտալսկի. -Ըստ Transparency International-ի վերջերս հրապարակած կոռուպցիայի ընկալման ցուցանիշի՝ Հայաստանն ունի առաջընթաց, ինչը լավ է։ Ես կցանկանայի, որ այս առաջընթացը լիներ ավելին, բայց երկիրը ճիշտ ուղղությամբ է շարժվում։ Այստեղ, իհարկե, մենք կարող ենք քննարկել, թե որքանով է ընկալումը արտացոլում իրականությունը։ Բայց կոռուպցիայի պես հարցերում իսկապես կարևոր է ընկալումը, դուր է գալիս դա մեզ, թե ոչ։ Ընկալումն է այստեղ առաջնայինը։ Կարծում եմ, որ շատ լավ է, որ շատ շուտով կգործի նոր հակակոռուպցիոն մարմինը։ Մեր փորձագետներն ասում են, որ դա շատ կարևոր զարգացում է։
«Ազատություն». - Քաղաքացիական խմբերը միանալո՞ւ են դրան, թե՞ ոչ։
Սվիտալսկի. - Կարծում եմ, որ մարմինը կձևավորվի առաջիկա օրերին։ Ու ես չգիտեմ, թե ինչպիսին է լինելու խորհրդի կազմը։ Բայց ըստ մեր վերլուծության՝ այս մարմինը ունի բոլոր բաղադրիչները արդյունավետ ու արժանահավատ հակակոռուպցիոն մարմին լինելու համար։ Ինչպես ասում են՝ պուդինգի համը կզգաս միայն ուտելու ժամանակ։ Պետք է տեսնել, ինչպես է դա զարգանում, բայց այս հարցով ընդունված օրենսդրությունը լավն է։ Այն համապատասխանում է եվրոպական չափանիշներին։ Այնպես որ, Հայաստանին այժմ անհրաժեշտ է անկեղծորեն իրականացնել այն՝ ներգրավելով այս գործընթացում այլ գործակալություններ։ Որովհետև հակակոռուպցիոն նոր գործակալությունը ունի բավականին շոշափելի լիազորություններ, բայց միևնույն է, քննչական մասը կկատարվի գործող [մարմինների կողմից], դատարաններն էլ շատ կարևոր են։ Այնպես որ, ունենք գործողությունների մի շղթա, որը պահանջում է մի քանի կառույցների ներգրավվածությունը։ Բայց, ինչպես շատ առիթներով ասել եմ, անցյալ ամիս ընդունված օրինագծերի փաթեթը լավն է։
«Ազատություն». - Եվ վերջին հարցս․ կուզենայի Ձեզանից լսել մանրամասները Եվրամիության կողմից Հայաստանին տրամադրվելիք ֆինանսական աջակցության վերաբերյալ։ Ինչպես գիտենք, Հայաստանին հատկացվել է մոտ 160 միլիոն եվրո։ Կարող ե՞ք դրա մասին պատմել։ Ի՞նչ է դա։ Թե՞ ես սխալվում եմ։ Որքա՞ն է կազմում այս աջակցությունը։
Սվիտալսկի. - Դուք շատ ճշգրիտ տեղեկատվություն ունեք։ Մենք Հայաստանի կառավարության հետ քննարկում ենք, որտեղ ներդնենք այս գումարները։ Վերջերս ունեցանք շատ արդյունավետ մի հանդիպում 2018 թվականի գործողությունների ծրագրի վերաբերյալ, շեշտադրում կկատարվի գյուղատնտեսության, զբոսաշրջության ոլորտներում մասնավոր ձեռներեցության զարգացման վրա, որը նաև կպարունակի որոշ մշակութային տարրեր, կառնչվի ստեղծագործական ոլորտների հետ։ Մենք կշարունակենք այս քննարկումները։ Հարցն այն է, թե ինչպես դարձնել Եվրամիության կողմից տրամադրվող աջակցությունը ավելի արդյունավետ։ Կարծում եմ, որ դա պետք է լինի ընդհանուր խնդիր Կառավարության, քաղաքացիական հասարակության, ԶԼՄ-ների և մեզ համար։ Մշտապես հրավիրում եմ մեր գործընկերներին, այդ թվում ԶԼՄ-ներին, առաջարկություններ անել, հետազոտել, մենք շատ բաց ենք այս հարցում, որովհետև համոզված ենք, որ երկու կողմերի ընդհանուր ցանկությունը պետք է լինի այն, որ այս ներդրումը լինի առավել արդյունավետ։ Այստեղ կարևոր է նշել, որ Եվրամիությունը խոշորագույն դոնոր է Հայաստանի համար։ Մեր անդամ պետություններով հանդերձ ապահովում ենք Հայաստանի՝ զարգացմանը միտված արտաքին աջակցության ավելի քան կեսը։ Եթե չեմ սխալվում, այն մոտ 60 տոկոսի է հասնում։ Սա ցույց է տալիս Եվրամիության հանձնառությունը, Եվրամիությունը Հայաստանին դիտարկում է որպես իր հարևանության անբաժանելի մի մաս, ավելի ընդարձակ եվրոպական ընտանիքի մի մաս։ Չունենք որևէ թաքնված օրակարգ, չունենք աշխարհաքաղաքական նպատակներ, բայց պարզապես դիտարկում ենք հայերին իբրև մեզ նման ժողովուրդ։ Ուստի կշարունակենք մեր զարգացումը, բայց պետք է դարձնենք այն ավելի արդյունավետ։
«Ազատություն». - Շնորհակալություն, պարոն դեսպան։
Սվիտալսկի. - Շնորհակալություն։
«Ազատություն». - Հաճելի էր Ձեզ հետ զրուցել։ Շնորհակալություն։
Սվիտալսկի. - Խնդրեմ։ Միշտ հաճելի է։
Հարցազրույցն ամբողջությամբ կարող եք դիտել ստորև տեղադրված տեսանյությում․