Բնապահպանները համոզված են, որ Երևանի ողջ կենցաղային աղբի հավաքման վայրը՝ Նուբարաշենի աղբավայրը կարող էր տնտեսական օգուտներ բերել մայրաքաղաքին, եթե էկոնոմիկայի և բնապահպանության նախարարությունները, Երևանի քաղաքապետարանը կիսատ չթողնեին աղբավայրի հայ-ճապոնական ծրագիրը: Այդ ծրագրով նախատեսվում էր այրել աղբավայրի աղբն ու ստացված կենսագազից էլէկտրաէներգիա ստանալ:
Աղբավայրին մոտենալը մեծ ջանքեր է պահանջում անտանելի գարշահոտության պատճառով։
Գիտնական, «Հանուն մարդկային կայուն զարգացման» հասարակական կազմակերպության ղեկավար Կարինե Դանիելյանը ցույց է տալիս անմխիթար վիճակը՝ ցավով խոսելով հայ-ճապոնական ծրագրի ձախողման մասին: Դրա պատճառով բնապահպանական ու մարդու առողջության համար վտանգներ ներկայացնող աղբավայրի խնդիրները շարունակում են չլուծված մնալ:
«Կարող էին աղբավայրի զգալի մասից առաջացող գազը հավաքել, այրել եւ էլեկտրականություն ստանալ, մոտակա տարածքում ջերմոցների համար օգտագործել եւ այլն», - ասում է Դանիելյանը։
Աղբավայրին անդրադարձել է նաև Վերահսկիչ պալատն իր 2012 թվականի տարեկան հաշվետվության մեջ: Ըստ ՎՊ-ի՝ հիմնականում էկոնոմիկայի նախարարության պատճառով ճապոնական «Շիմիձու» ընկերությունը չի կարողացել իրագործել իր ծրագիրը, արդյունքում աղբավայրը գրեթե մնացել է նախկին վտանգավոր վիճակում:
2005 թվականին մի շարք նախարարություններ համաձայնել էին հայ-ճապոնական ծրագրով սահմանված գործողությունների հետ: Ծրագիրն իրականացվում էր ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության մասին շրջանակային կոնվենցիայի շրջանակներում: Ճապոնացիները աղբավայրում պետք է երկու հիմնական գործողություն կատարեին՝ աղբն այրելով ստանային կենսագազ, դրանից էլ՝ էլեկտրաէներգիա: Սակայն էլեկտրաէներգիա ստանալուն դեմ էր դուրս եկել էկոնոմիկայի նախարարությունը՝ հայտարարելով, թե էլեկտրաէներգիայի արտադրման ոլորտում ճապոնացիները մենաշնորհ ձեռքկբերեն, ինչը ձեռնտու չի կարող լինել այլ ընկերությունների:
Ճապոնացիները հանդիպել էին նաև Կարինե Դանիելյանի հետ՝ փորձելով հայտնել իրենց մտահոգությունները:
«Իմ կյանքի ամենաամոթալի րոպեներն էին, երբ Ճապոնիայից հերթական պատվիրակությունը եկել էր այստեղ և եկել էին ինձ մոտ համալսարան՝ ներկայացնելու խնդիրը։ Ես հոդվածով էին հանդես եկել, որ կարող է տնտեսապես այդպես շահավետ չէ, ինչպես կուզենար էկոնոմիկայի նախարարությունը, բայց էկոլոգիական շատ մեծ նշանակություն ունի», - վերհիշեց Դանիելյանը։
Իրականում, ինչպես նշում են բնապահպաններն և Վերահսկիչ պալատը, աղբավայրից ստացված եկամուտները մնալու էին Երևանում, այլ ոչ թե մտնելու ճապոնացիները գրպանը: Մինչդեռ ծրագիրը իրագործվել էր կիսատ, առանց էլեկտրական էներգիայի արտադրության՝ թույլ տալով աղբավայրի տարածքում տեղադրելու կենսագազի հավաքման և այրման համակարգի սարք: Սա էլ, փաստորեն, Հայաստանի կառավարության ներկայացուցիչները թույլ տվեցին ճապոնացիների բողոքից հետո: Նրանք Դանիելյանին ասել էին, թե եթե մերժվի նախապես հաստատված ծրագիրը, ապա իրենց կառավարությունն անվստահություն կհայտնի Հայաստանի կառավարությանը:
Դանիելյանը ցույց է տալիս տեղադրված համակարգը, որը, փաստորեն աղբավայրի ավելի քան 52 հեկտար տարածքի չնչին՝ 7.5 հեկտարի աղբն է այրում: Աղբավայրի տարածքի մեծ մասը, սակայն, շարունակում է վնասակար նյութեր արտադրել, որոնք էլ անձրևաջրերի, այրման միջոցով թափանցում են օդային, ջրային ու հողային ավազաններ:
Վերահսկիչ պալատի հաշվետվությունում նշված է, թե որքան գումար կմտներ Երևան, եթե ամբողջությամբ իրագործվեր ծրագիրը: Ըստ նախնական հաշվարկների՝ հայկական կողմի տարեկան հասույթը կկազմեր ավելի քան կես միլիոն դոլար: Իսկ ծրագրի իրականացման 16 տարիների ընթացքում այն կկազմեր ավելի քան 8 միլիոն դոլար:
Բնապահպանության նախարարությունն արդեն պատասխանել է Նուբարաշենի աղբավայրի հետ կապված դիտարկմանը: Բնապահպանության նախարարի առաջին տեղակալ Սիմոն Պապյանն ասում է, որ էկոնոմիկայի նախարարության պատճառով է այն կիսատ մնացել:
Էկոնոմիկայի նախարարությունը, սակայն, հերքում է իր հասցեին հնչեցված մեղադրանքները՝ հայտարարելով, թե մերժել է էլեկտրաէներգիայի արտադրման հարցը տնտեսական ռիսկերի պատճառով:
Բնապահպանները, սակայն, ենթադրում են, որ մերժման պատճառն այլ է: Աղբավայրը այս կերպ մեծ բիզնես է որոշ պաշտոնյաների համար
«Մարդիկ այդ հակասանիտարական պայմաններում այստեղ տեսակավորումը իրականացնում են։ Այն, ինչ պետք է որ օրենքով արվի, ինչ-որ մեկի ապօրինի բիզնեսն է հավանաբար։ Այստեղ կան մարդիկ, որոնք տեսակավորում են անում, կա և ապակի, և մետաղ, և բազմաթիվ այլ նյութեր, որ ինչ-որ կերպ վերամշակելուց հետո կարելի է օգտագործել», - ասում է Կարինե Դանիելյանը։
Աղբավայրին մոտենալը մեծ ջանքեր է պահանջում անտանելի գարշահոտության պատճառով։
Գիտնական, «Հանուն մարդկային կայուն զարգացման» հասարակական կազմակերպության ղեկավար Կարինե Դանիելյանը ցույց է տալիս անմխիթար վիճակը՝ ցավով խոսելով հայ-ճապոնական ծրագրի ձախողման մասին: Դրա պատճառով բնապահպանական ու մարդու առողջության համար վտանգներ ներկայացնող աղբավայրի խնդիրները շարունակում են չլուծված մնալ:
«Կարող էին աղբավայրի զգալի մասից առաջացող գազը հավաքել, այրել եւ էլեկտրականություն ստանալ, մոտակա տարածքում ջերմոցների համար օգտագործել եւ այլն», - ասում է Դանիելյանը։
Աղբավայրին անդրադարձել է նաև Վերահսկիչ պալատն իր 2012 թվականի տարեկան հաշվետվության մեջ: Ըստ ՎՊ-ի՝ հիմնականում էկոնոմիկայի նախարարության պատճառով ճապոնական «Շիմիձու» ընկերությունը չի կարողացել իրագործել իր ծրագիրը, արդյունքում աղբավայրը գրեթե մնացել է նախկին վտանգավոր վիճակում:
2005 թվականին մի շարք նախարարություններ համաձայնել էին հայ-ճապոնական ծրագրով սահմանված գործողությունների հետ: Ծրագիրն իրականացվում էր ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության մասին շրջանակային կոնվենցիայի շրջանակներում: Ճապոնացիները աղբավայրում պետք է երկու հիմնական գործողություն կատարեին՝ աղբն այրելով ստանային կենսագազ, դրանից էլ՝ էլեկտրաէներգիա: Սակայն էլեկտրաէներգիա ստանալուն դեմ էր դուրս եկել էկոնոմիկայի նախարարությունը՝ հայտարարելով, թե էլեկտրաէներգիայի արտադրման ոլորտում ճապոնացիները մենաշնորհ ձեռքկբերեն, ինչը ձեռնտու չի կարող լինել այլ ընկերությունների:
Ճապոնացիները հանդիպել էին նաև Կարինե Դանիելյանի հետ՝ փորձելով հայտնել իրենց մտահոգությունները:
«Իմ կյանքի ամենաամոթալի րոպեներն էին, երբ Ճապոնիայից հերթական պատվիրակությունը եկել էր այստեղ և եկել էին ինձ մոտ համալսարան՝ ներկայացնելու խնդիրը։ Ես հոդվածով էին հանդես եկել, որ կարող է տնտեսապես այդպես շահավետ չէ, ինչպես կուզենար էկոնոմիկայի նախարարությունը, բայց էկոլոգիական շատ մեծ նշանակություն ունի», - վերհիշեց Դանիելյանը։
Իրականում, ինչպես նշում են բնապահպաններն և Վերահսկիչ պալատը, աղբավայրից ստացված եկամուտները մնալու էին Երևանում, այլ ոչ թե մտնելու ճապոնացիները գրպանը: Մինչդեռ ծրագիրը իրագործվել էր կիսատ, առանց էլեկտրական էներգիայի արտադրության՝ թույլ տալով աղբավայրի տարածքում տեղադրելու կենսագազի հավաքման և այրման համակարգի սարք: Սա էլ, փաստորեն, Հայաստանի կառավարության ներկայացուցիչները թույլ տվեցին ճապոնացիների բողոքից հետո: Նրանք Դանիելյանին ասել էին, թե եթե մերժվի նախապես հաստատված ծրագիրը, ապա իրենց կառավարությունն անվստահություն կհայտնի Հայաստանի կառավարությանը:
Դանիելյանը ցույց է տալիս տեղադրված համակարգը, որը, փաստորեն աղբավայրի ավելի քան 52 հեկտար տարածքի չնչին՝ 7.5 հեկտարի աղբն է այրում: Աղբավայրի տարածքի մեծ մասը, սակայն, շարունակում է վնասակար նյութեր արտադրել, որոնք էլ անձրևաջրերի, այրման միջոցով թափանցում են օդային, ջրային ու հողային ավազաններ:
Վերահսկիչ պալատի հաշվետվությունում նշված է, թե որքան գումար կմտներ Երևան, եթե ամբողջությամբ իրագործվեր ծրագիրը: Ըստ նախնական հաշվարկների՝ հայկական կողմի տարեկան հասույթը կկազմեր ավելի քան կես միլիոն դոլար: Իսկ ծրագրի իրականացման 16 տարիների ընթացքում այն կկազմեր ավելի քան 8 միլիոն դոլար:
Բնապահպանության նախարարությունն արդեն պատասխանել է Նուբարաշենի աղբավայրի հետ կապված դիտարկմանը: Բնապահպանության նախարարի առաջին տեղակալ Սիմոն Պապյանն ասում է, որ էկոնոմիկայի նախարարության պատճառով է այն կիսատ մնացել:
Էկոնոմիկայի նախարարությունը, սակայն, հերքում է իր հասցեին հնչեցված մեղադրանքները՝ հայտարարելով, թե մերժել է էլեկտրաէներգիայի արտադրման հարցը տնտեսական ռիսկերի պատճառով:
Բնապահպանները, սակայն, ենթադրում են, որ մերժման պատճառն այլ է: Աղբավայրը այս կերպ մեծ բիզնես է որոշ պաշտոնյաների համար
«Մարդիկ այդ հակասանիտարական պայմաններում այստեղ տեսակավորումը իրականացնում են։ Այն, ինչ պետք է որ օրենքով արվի, ինչ-որ մեկի ապօրինի բիզնեսն է հավանաբար։ Այստեղ կան մարդիկ, որոնք տեսակավորում են անում, կա և ապակի, և մետաղ, և բազմաթիվ այլ նյութեր, որ ինչ-որ կերպ վերամշակելուց հետո կարելի է օգտագործել», - ասում է Կարինե Դանիելյանը։