Հինգշաբթի օրը «Հայաստան 2020» ծրագրի ղեկավար Արտաշես Ղազախեցյանը լրագրողներին ներկայացրեց Հայաստանի զարգացման ուղղությունների՝ իրենց կազմակերպության մշակած սցենարները եւ դրանց հիմքում ընկած հասարակական հարցման արդյունքները:
Թեեւ ծրագիրը սկիզբ էառել որպես ինտելեկտուալ խաղ, երբ տարբեր բնագավառների մասնագետներ մոդելներ էին մշակում՝ Հայաստանի հետագա զարգացման ուղղությունների իրենց պատկերացումների հիման վրա, «Հայաստան 2020»-- ղեկավարները լուրջ մոտեցում են ակնկալում իրենց աշխատանքի նկատմամբ՝ իրենց ծրագրերը ներկայացնելով կառավարությանը՝ որպես քաղաքականություն մշակելու հիմք:
Արտաշես Ղազախեցյանի ներկայացրած սցենարներից մեկը, օրինակ, կոչվում է «Ստատուս քվոյի սցենար»: Ըստ այդմ՝ Հայաստանը զարգանում է այնպես, ինչպես զարգանում է հիմա:
«Բայց հաշվի առնելով, որ մեր տնտեսական հիմքը այսօր շատ ցածր է, եւ մենք բավականին մեծ աճ կարող ենք ցուցադրել մոտակա 2-3 տարիների ընթացքում միայն, իսկ դրանից հետո, եթե չանենք կտրուկ փոփոխություններ մեր տնտեսության կառուցվածքի մեջ, կունենանք լուրջ անկում», - այդ սցենարը մանրամասնեց Ղազախեցյանը:
Մյուս սցենարը անվանվել է «Գոյատեւումից՝ բարգավաճում»: Ղազախեցյանի խոսքերով, այն մոտ է Սինգապուրի մոդելին, որտեղ հիմնական շեշտադրումը դրվել է բարձր տեխնոլոգիաների վրա, լուրջ ներդրումներ են արվել գիտության եւ կրթության բնագավառում:
Հայաստանի կառավարությունը, իհարկե, ունի իր ռազմավարական ծրագրերը, որտեղ արձանագրված են որոշակի գերակայություններ, ուղենշված են որոշակի քայլեր, ամրագրված են կոնկրետ նպատակներ: Այդպիսին կարող է համարվել, օրինակ, Աղքատության հաղթահարման ռազմավարական ծրագիրը, որը նախատեսում է մինչեւ 2015 թվականը որոշակի մակարդակով կրճատել աղքատության ցուցանիշը:
«Հայաստան 2020» ծրագրի հետազոտական խմբի անդամների կարծիքով, այդ ծրագրում ամրագրված են նպատակները, բայց հստակ չեն դրանց իրագործման ճանապարհները: Իսկ իրենց ներկայացրած, օրինակ, «Գոյատեւումից՝ բարգավաճում» ծրագիրը նախատեսում է որոշակի քայլեր, որոնք իրականացնելու դեպքում 2020 թվականին Հայաստանում ապրող 3 միլիոն 300 հազար մարդկանց միջին աշխատավարձը կկազմի 460 դոլար (այսօրվա 60 դոլարի փոխարեն), ձեւավորված կլինի միջին խավ:
«Վերադարձ տուն» կոչվող սցենարը ուրվագծում է Հայաստանի ապագան Եվրամիության հետ, իսկ «Հաշվարկով ամուսնություն» կոչվող սցենարը Հայաստանը մեկընդմիշտ կապում է Ռուսասատանի հետ:
Առավել ուշագրավ են սցենարների հիմքում ընկած հարցումների արդյունքները, որոնք ընդգրկել են 500 սփյուռքահայ եւ 1000 հայաստանցի:
Կարծիքները դասակարգվել են 5 խմբերում: Ամենամեծը «վստահելի գործընկերներ» խումբն է. սրանք այն մարդիկ են, ում չի բավարարում ներկա վիճակը, ովքեր մշտապես ձգտում են ավելի լավ կյանքի եւ պատրաստ են փոփոխություների: Երկրորդ խումբը (23 տոկոս) «աշխատասեր ստատիսներ»-ն են. նրանք գիտակցում են ներկան, եւ պատրաստ են աջակցել պետությանը, բայց լավատես չեն Հայաստանի ապագայի առումով: «Անհոգ երջանիկների» խումբը (23 տոկոս) գոհ է իր կյանքից՝ չնայած գիտակցում է, որ այն լավագույնը չէ: Այս մարդիկ հպարտ են, որ հայ են եւ, ի տարբերություն մյուս խմբերի, չունեն տարբեր պրոբլեմների նկատմամբ ձեւավորված տեսակետեր: 16 տոկոսը «կոռուպցիա դեմ պայքարող մարտիկներն» են, ովքեր բոլոր չարիքները հիմքը համարում են կոռուպցիան եւ կարծում են, որ այն հաղթահարելու դեպքում մասնավոր ոլորտը մեր երկրում մեծ հաջողությունների կհասնի: Վերջին խումբը (11 տոկոս) հարցվածներից «հուսալքված կապիտալիստներն» են, ովքեր Հայաստանի ապագահի նկատմամբ նվազագույն լավատեսություն անգամ չունեն: Նրանք հիմնավորապես կտրել են հույսը եւ չեն տեսում Հայաստանում կուտակված հիմնախնդիրների լուծման որեւէ ուղի:
Շաքե Ավոյան
Թեեւ ծրագիրը սկիզբ էառել որպես ինտելեկտուալ խաղ, երբ տարբեր բնագավառների մասնագետներ մոդելներ էին մշակում՝ Հայաստանի հետագա զարգացման ուղղությունների իրենց պատկերացումների հիման վրա, «Հայաստան 2020»-- ղեկավարները լուրջ մոտեցում են ակնկալում իրենց աշխատանքի նկատմամբ՝ իրենց ծրագրերը ներկայացնելով կառավարությանը՝ որպես քաղաքականություն մշակելու հիմք:
Արտաշես Ղազախեցյանի ներկայացրած սցենարներից մեկը, օրինակ, կոչվում է «Ստատուս քվոյի սցենար»: Ըստ այդմ՝ Հայաստանը զարգանում է այնպես, ինչպես զարգանում է հիմա:
«Բայց հաշվի առնելով, որ մեր տնտեսական հիմքը այսօր շատ ցածր է, եւ մենք բավականին մեծ աճ կարող ենք ցուցադրել մոտակա 2-3 տարիների ընթացքում միայն, իսկ դրանից հետո, եթե չանենք կտրուկ փոփոխություններ մեր տնտեսության կառուցվածքի մեջ, կունենանք լուրջ անկում», - այդ սցենարը մանրամասնեց Ղազախեցյանը:
Մյուս սցենարը անվանվել է «Գոյատեւումից՝ բարգավաճում»: Ղազախեցյանի խոսքերով, այն մոտ է Սինգապուրի մոդելին, որտեղ հիմնական շեշտադրումը դրվել է բարձր տեխնոլոգիաների վրա, լուրջ ներդրումներ են արվել գիտության եւ կրթության բնագավառում:
Հայաստանի կառավարությունը, իհարկե, ունի իր ռազմավարական ծրագրերը, որտեղ արձանագրված են որոշակի գերակայություններ, ուղենշված են որոշակի քայլեր, ամրագրված են կոնկրետ նպատակներ: Այդպիսին կարող է համարվել, օրինակ, Աղքատության հաղթահարման ռազմավարական ծրագիրը, որը նախատեսում է մինչեւ 2015 թվականը որոշակի մակարդակով կրճատել աղքատության ցուցանիշը:
«Հայաստան 2020» ծրագրի հետազոտական խմբի անդամների կարծիքով, այդ ծրագրում ամրագրված են նպատակները, բայց հստակ չեն դրանց իրագործման ճանապարհները: Իսկ իրենց ներկայացրած, օրինակ, «Գոյատեւումից՝ բարգավաճում» ծրագիրը նախատեսում է որոշակի քայլեր, որոնք իրականացնելու դեպքում 2020 թվականին Հայաստանում ապրող 3 միլիոն 300 հազար մարդկանց միջին աշխատավարձը կկազմի 460 դոլար (այսօրվա 60 դոլարի փոխարեն), ձեւավորված կլինի միջին խավ:
«Վերադարձ տուն» կոչվող սցենարը ուրվագծում է Հայաստանի ապագան Եվրամիության հետ, իսկ «Հաշվարկով ամուսնություն» կոչվող սցենարը Հայաստանը մեկընդմիշտ կապում է Ռուսասատանի հետ:
Առավել ուշագրավ են սցենարների հիմքում ընկած հարցումների արդյունքները, որոնք ընդգրկել են 500 սփյուռքահայ եւ 1000 հայաստանցի:
Կարծիքները դասակարգվել են 5 խմբերում: Ամենամեծը «վստահելի գործընկերներ» խումբն է. սրանք այն մարդիկ են, ում չի բավարարում ներկա վիճակը, ովքեր մշտապես ձգտում են ավելի լավ կյանքի եւ պատրաստ են փոփոխություների: Երկրորդ խումբը (23 տոկոս) «աշխատասեր ստատիսներ»-ն են. նրանք գիտակցում են ներկան, եւ պատրաստ են աջակցել պետությանը, բայց լավատես չեն Հայաստանի ապագայի առումով: «Անհոգ երջանիկների» խումբը (23 տոկոս) գոհ է իր կյանքից՝ չնայած գիտակցում է, որ այն լավագույնը չէ: Այս մարդիկ հպարտ են, որ հայ են եւ, ի տարբերություն մյուս խմբերի, չունեն տարբեր պրոբլեմների նկատմամբ ձեւավորված տեսակետեր: 16 տոկոսը «կոռուպցիա դեմ պայքարող մարտիկներն» են, ովքեր բոլոր չարիքները հիմքը համարում են կոռուպցիան եւ կարծում են, որ այն հաղթահարելու դեպքում մասնավոր ոլորտը մեր երկրում մեծ հաջողությունների կհասնի: Վերջին խումբը (11 տոկոս) հարցվածներից «հուսալքված կապիտալիստներն» են, ովքեր Հայաստանի ապագահի նկատմամբ նվազագույն լավատեսություն անգամ չունեն: Նրանք հիմնավորապես կտրել են հույսը եւ չեն տեսում Հայաստանում կուտակված հիմնախնդիրների լուծման որեւէ ուղի:
Շաքե Ավոյան