Հայաստանի գլխավոր դրամատունը մեկ անգամ եւս վերահաստատեց դեռեւս մեկ շաբաթ առաջ հնչեցրած տեսակետը, թե ֆինանսական շուկայում տեղի ունեցող վերջին գործընթացները նախեւառաջ մասնավոր տրանսֆերտների աճի արդյունք են: Որպես ապացույց Կենտրոնական բանկի նախագահ Տիգրան Սարգսյանը երեքշաբթի օրը հրավիրած ասուլիսում նշեց, որ այդ ցուցանիշը 2003-ի առաջին կիսամյակի համեմատությամբ աճել է 46 տոկոսով:
Սարգսյանի պնդմամբ, միայն բանկային համակարգով Հայաստան եկած մասնավոր տրանսֆերտների ծավալը կազմել է 300 միլիոն դոլար: Զգալիորեն աճել են նաեւ վճարային համակարգերով` «Վեստերն Յունիոն»-ով կամ «Մանի Գրամ»-ով արված փոխանցումները:
Փոխարժեքի տատանման շուրջ ստեղծված աժիոտաժի ընթացքում Տիգրան Սարգսյանը արձակուրդում էր, ինչը, սակայն, նրան չխանգարեց մանրակրկիտ կերպով անդրադառնալ այդ օրերի մամուլի բոլոր հրապարակումներին: Տպավորությունն էլ այնպիսին էր, որ ԿԲ-ի նախագահի` ասուլիս հրավիրելու գլխավոր նպատակ լրատվամիջոցների կողմից հնչեցրած քննդատությանը հակադարձելն էր:
Տիգրան Սարգսյանը չի ընդունում պնդումները, թե ԿԲ-ն պետք է միջամտեր գործընթացներին՝ թույլ չտալով, որ դոլարի դիրքերը հայկական շուկայում թուլանան:
Նրա խոսքերով, եթե Կենտրոնական բանկը մտներ շուկա, հայտարարեր, որ արտարժույթ է գնելու, դա կնշանակեր ընդունել «այդ մարդկանց խաղը, ովքեր կազմակերպել էին»:
«Նրանց նպատակը այն էր, որ Կենտրոնական բանկի վրա իրենց էժան գնած դոլարները թանկ ծախեն», - ասաց Տիգրան Սարգսյանը` դրանով իսկ ոչ ուղղակիորեն ընդունելով, որ ֆինանսական շուկայում որոշակի սպեկուլյատիվ խաղ եղել է:
Անցած շաբաթ այդ մասին խոսեց նաեւ Ֆինանսերի եւ էկոնոմիկայի նախարար Վարդան Խաչատրյանը: Ի տարբերություն նախարարի, սակայն, Տիգրան Սարգսյանը նախ խնդրեց հստակեցնել, թե ինչ է նշանակում սպեկուլյացիա՝ շուկայական տնտեսության պայմաններում:
«Կենտրոնական բանկից պահանջում են, որ մենք թույլ չտանք սպեկուլյատիվ գործառնություններ: Սա նույնպես նոնսենս է եւ աբսուրդ է», - հայտարարեց ԿԲ-ի նախագահը` շարունակելով. - «Շուկայական տնտեսության պայմաններում ի՞նչ է իրենից ներկայացնում արտարժութային շուկայում առք ու վաճառքի սպեկուլյացիան: Արդյո՞ք առք ու վաճառքի կանոնները խախտվել են մեզանում: Եղե՞լ են դեպքեր, երբ շուկայի մասնակիցները խախտել են օրենսդրությունը: Մենք պատրաստում ենք տեղեկանք կառավարության համար եւ նախագահի համար, որտեղ կներկայացնենք մանրակրկիտ վերլուծություն, թե ինչպիսին է եղել առեւտրային բանկերի վարքագիծը այդ երկու շաբաթների ընթացքում եւ արդյոք արձանագրվել է օրենսդրության խախտում»:
Տիգրան Սարգսյանի խոսքերով, փոխարժեքի տատանումներից տուժեցին հազարավոր մարդիկ, ում խնայողությունները դոլարով էին: Սա, սակայն, ըստ Սարգսյանի, մեծ ողբերգություն չէ, քանի որ եթե արժեվորվեր ոչ թե դրամը, այլ դոլարը, (իսկ դրամի արժեվորման ցուցանիշը նրա խոսքով կես տարում կազմել է 6,5 տոկոս), ապա տուժողների թիվը անհամեմատ ավելի մեծ կլիներ:
«Հարյուր հազարավոր մարդիկ վնասներ կկրեն, եթե մենք թույլ չտանք, որ դոլարը իր դիրքերը թուլացնի: Եվ մեր խնդիրն է ու մեր առաջնային պատասխանատվությունն է պաշտպանել այդ մարդկանց շահերը, ովքեր ունեն դրամային եկամուտներ», - ասաց Սարգսյանը` ավելացնելով. - «Ցավոք սրտի, այդ մարդկանց ձայնը այս ամսվա ընթացքում չլսվեց, որովհետեւ այդ մարդիկ ակտիվ քաղաքական գործունեությամբ չեն զբաղվում, դոլարային եկամուտներ չեն ստանում, պատվերներ չեն տալիս, սպեկուլյացիաներով չեն զբաղվում»:
Արդյո՞ք հայաստանյան բանկերը մեծ կորուստներ են կրել մոտ երկու շաբաթ տեւած գործընթացների արդյունքում: Ըստ Տիգրան Սարգսյանի, դա կախված է, թե որ բանկն ինչ սպասելիք ուներ այս ամենից:
«Այն բանկերը, որոնք ունեն երկար արժութային դիրք` այսինքն նրանց ակտիվները ավելի շատ դոլարիզացված են, իսկ պարտավորությունները դրամով են, այդ բանկերը տուժում են», - բացատրեց նա: - «Կենտրոնական բանկը նույնպես տուժում է. Կենտրոնական բանկի համախառն ակտիվները ամբողջությամբ արտարժույթով են, մեր պարտավորությունները` դրամով»:
Գեւորգ Ստամբոլցյան
Սարգսյանի պնդմամբ, միայն բանկային համակարգով Հայաստան եկած մասնավոր տրանսֆերտների ծավալը կազմել է 300 միլիոն դոլար: Զգալիորեն աճել են նաեւ վճարային համակարգերով` «Վեստերն Յունիոն»-ով կամ «Մանի Գրամ»-ով արված փոխանցումները:
Փոխարժեքի տատանման շուրջ ստեղծված աժիոտաժի ընթացքում Տիգրան Սարգսյանը արձակուրդում էր, ինչը, սակայն, նրան չխանգարեց մանրակրկիտ կերպով անդրադառնալ այդ օրերի մամուլի բոլոր հրապարակումներին: Տպավորությունն էլ այնպիսին էր, որ ԿԲ-ի նախագահի` ասուլիս հրավիրելու գլխավոր նպատակ լրատվամիջոցների կողմից հնչեցրած քննդատությանը հակադարձելն էր:
Տիգրան Սարգսյանը չի ընդունում պնդումները, թե ԿԲ-ն պետք է միջամտեր գործընթացներին՝ թույլ չտալով, որ դոլարի դիրքերը հայկական շուկայում թուլանան:
Նրա խոսքերով, եթե Կենտրոնական բանկը մտներ շուկա, հայտարարեր, որ արտարժույթ է գնելու, դա կնշանակեր ընդունել «այդ մարդկանց խաղը, ովքեր կազմակերպել էին»:
«Նրանց նպատակը այն էր, որ Կենտրոնական բանկի վրա իրենց էժան գնած դոլարները թանկ ծախեն», - ասաց Տիգրան Սարգսյանը` դրանով իսկ ոչ ուղղակիորեն ընդունելով, որ ֆինանսական շուկայում որոշակի սպեկուլյատիվ խաղ եղել է:
Անցած շաբաթ այդ մասին խոսեց նաեւ Ֆինանսերի եւ էկոնոմիկայի նախարար Վարդան Խաչատրյանը: Ի տարբերություն նախարարի, սակայն, Տիգրան Սարգսյանը նախ խնդրեց հստակեցնել, թե ինչ է նշանակում սպեկուլյացիա՝ շուկայական տնտեսության պայմաններում:
«Կենտրոնական բանկից պահանջում են, որ մենք թույլ չտանք սպեկուլյատիվ գործառնություններ: Սա նույնպես նոնսենս է եւ աբսուրդ է», - հայտարարեց ԿԲ-ի նախագահը` շարունակելով. - «Շուկայական տնտեսության պայմաններում ի՞նչ է իրենից ներկայացնում արտարժութային շուկայում առք ու վաճառքի սպեկուլյացիան: Արդյո՞ք առք ու վաճառքի կանոնները խախտվել են մեզանում: Եղե՞լ են դեպքեր, երբ շուկայի մասնակիցները խախտել են օրենսդրությունը: Մենք պատրաստում ենք տեղեկանք կառավարության համար եւ նախագահի համար, որտեղ կներկայացնենք մանրակրկիտ վերլուծություն, թե ինչպիսին է եղել առեւտրային բանկերի վարքագիծը այդ երկու շաբաթների ընթացքում եւ արդյոք արձանագրվել է օրենսդրության խախտում»:
Տիգրան Սարգսյանի խոսքերով, փոխարժեքի տատանումներից տուժեցին հազարավոր մարդիկ, ում խնայողությունները դոլարով էին: Սա, սակայն, ըստ Սարգսյանի, մեծ ողբերգություն չէ, քանի որ եթե արժեվորվեր ոչ թե դրամը, այլ դոլարը, (իսկ դրամի արժեվորման ցուցանիշը նրա խոսքով կես տարում կազմել է 6,5 տոկոս), ապա տուժողների թիվը անհամեմատ ավելի մեծ կլիներ:
«Հարյուր հազարավոր մարդիկ վնասներ կկրեն, եթե մենք թույլ չտանք, որ դոլարը իր դիրքերը թուլացնի: Եվ մեր խնդիրն է ու մեր առաջնային պատասխանատվությունն է պաշտպանել այդ մարդկանց շահերը, ովքեր ունեն դրամային եկամուտներ», - ասաց Սարգսյանը` ավելացնելով. - «Ցավոք սրտի, այդ մարդկանց ձայնը այս ամսվա ընթացքում չլսվեց, որովհետեւ այդ մարդիկ ակտիվ քաղաքական գործունեությամբ չեն զբաղվում, դոլարային եկամուտներ չեն ստանում, պատվերներ չեն տալիս, սպեկուլյացիաներով չեն զբաղվում»:
Արդյո՞ք հայաստանյան բանկերը մեծ կորուստներ են կրել մոտ երկու շաբաթ տեւած գործընթացների արդյունքում: Ըստ Տիգրան Սարգսյանի, դա կախված է, թե որ բանկն ինչ սպասելիք ուներ այս ամենից:
«Այն բանկերը, որոնք ունեն երկար արժութային դիրք` այսինքն նրանց ակտիվները ավելի շատ դոլարիզացված են, իսկ պարտավորությունները դրամով են, այդ բանկերը տուժում են», - բացատրեց նա: - «Կենտրոնական բանկը նույնպես տուժում է. Կենտրոնական բանկի համախառն ակտիվները ամբողջությամբ արտարժույթով են, մեր պարտավորությունները` դրամով»:
Գեւորգ Ստամբոլցյան