Նևրոզների կլինիկայում պարբերաբար բուժում ստացող Վոլոդյա Մաթևոսյանի նյարդերն արագ են տեղի տալիս, վերջին օրերին այստեղ արագ են բարկանում՝ լսել են՝ կլինիկան ուզում են փակել: Արցախյան պատերազմի մասնակից Մաթևոսյանն ասում է՝ միայն այստեղ են անվճար հանգստացնում քրոնիկ նևրոզը:
Գևորգ Գևորգյանն անվճար բուժօգնության ուղեգիրը ցույց տվեց, որով մինչև այստեղ գալը անպտուղ պտտվել է տարբեր բուժհաստատություններով․ «Մի տեղ ասում են՝ տեղ չկա, մի տեղ ասում են՝ մասնագետ չկա, մի տեղ ասում են՝ տեղ չունենք պառկելու: Էս ուղեգիրն ինչո՞ւ են տալիս ինձ»:
Քասախի նևրոզների կլինիկան 35 տարվա պատմություն ունի, միակն է տարածաշրջանում։ Այստեղ 50 մահճակալ կա և դրանք միշտ զբաղված են։ Առաջնային հիվանդների թիվը 55 տոկոս է։ Կլինիկայի տնօրեն Ցոլակ Հակոբյանը ցույց տվեց Առողջապահության նախարարությունից ստացած վերջին պաշտոնական գրությունը, որով տեղեկացնում են, որ իրականացնում են հոգեկան ու նարկոլոգիական հիվանդների բուժօգնության ծառայությունների կենտրոնացում և նախատեսում են եկող տարի նևրոզների կլինիկայում պետպատվեր չտեղադրե։
«Հոգեբուժական հիվանդները կարող են բուժվել միայն պետպատվերի շրջանակներում, այսինքն՝ վճարովի ծառայությունները բացառվում են, հետևաբար ընկերությունը պետք է լուծարվի, էդպես է ստացվում», - նշեց Հակոբյանը:
Հոգեբուժական օգնության մասին օրենքով հոգեկան խանգարումներով մարդկանց բուժօգնությունն իրականացվում է պետության հաշվին։ Նախարարությունը գումար չտեղադրելով կլինիկան փակում է, այնինչ այստեղ տարեկան 700 մարդ է բուժվում, ասում է տնօրենը։ Ցոլակ Հակոբյանը շեշտում է՝ նևրոզով հիվանդը հոգեբուժարան չի գնա, կարծրատիպերի հարց է:
«Նևրոզ տանող հիվանդների վախերից մեկը խելագարվելու վախն է, դրա համար էլ որոշեցին առանձնացնել: Երբ նևրոզով հիվանդը գիտի, որ պատի այն կողմը ծանր հոգեկան հիվանդ է բուժվում, նրա բուժումը արդեն խաթարվում է: Նա ուղղակի չի գնում այդ կլինիկա բուժվելու», - ընդգծեց կլինիկայի տնօրենը:
Հակոբյանը միացյալ նահանգների օրինակն է բերում, որտեղ Վիետնամական պատերազմից վերադարձածների համար վերականգնողական կենտրոններ ստեղծեցին՝ ուշացումով․ «Այսօր Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում 200 էդպիսի կենտրոններ են անվճար գործում, օգնում են տարբեր պատերազմի վետերաններին, մյուս 10 տարիների ընթացքում արդեն խաղաղ, 100 հազար այդ վետերաններից ինքնասպանություն են գործել»:
Առողջապահության նախարարը շաբաթներ առաջ խորհրդարանում պետպատվեր չնախատեսելը հիմնավորեց նրանով, որ Հայաստանում կան հոգեկան առողջության կենտրոններ, նևրոզներն առանձին հաստատությունում բուժելը ծախսարդյունավետ չէ: Կլինիկայում նևրոզներից բուժվում են ոչ միայն ազատամարտիկները, այստեղ տարբեր սթրեսներից հետո բնական կյանքի վերադառնալ ցանկացողներն են։ Քոչար Բագոյանը 6 տարի կլինիկա գնում գալիս է:
«Նևրոզը մի հիվանդություն է, որ սաղ կյանքը մարդու կողն ա, մենք նևրոզով բուժվում ենք, գնում ենք մի տարի մեր էրեխեքին պահում ենք, կրկնվում է, նորից գալիս պառկում ենք: Եթե մեզ տանեն հոգեբուժարան, ռեշոտկի մեջ պահեն, մենք իսկապես կխելագարվենք», - նշեց Բագոյանը:
Հասմիկ Կարապետյանը չի մոռանում այն, ինչ ասել են հիվանդանոցներից մեկում․ «Խելոք չպահես ձեռք ու ոտքդ կկապեմ»:
«Շատ փիս վիճակում եկա», - պատմում է մյուս տիկինը, որ հույս ունի՝ շուտով տուն կգնա և կտեսնի ամուսնուն, որին տեսնել չէր ուզում։
Վալյա Ավագյանն ասում է՝ 6 տարվա կպչուն մտքերից ազատվում է այստեղ․ «Ոչ մի տեղ չեմ բուժվում, ես պառկել եմ «Գրիգոր Լուսավորիչում», «Հանրապետականում» ու «Աստղիկում» էլ ուսումնասիրել են, ասել են՝ «գան քո ներվերը բուժի», ես եկել եմ, էս մարդիկ բուժում են ինձ»:
Բուժվողները անընդհատ համոզում էին, որ այստեղ իրենցից փող ուզող չկա, բուժումն իսկապես պետպատվերով է:
Կլինիկայի երկրորդ բաժանմունքի վարիչ Գոհար Սահակյանը շեշտում է՝ նևրոզով հիվանդը պահպանված վարքով ու քննադատությամբ մարդ է, նա հոգեբուժարանում անելիք չունի. տասնամյակներ առաջ հենց այդ հիմնավորմամբ է բացվել նևրոզների կլինիկան․ «Կան հիվանդների հսկայական բանակ, որոնք ունեն հոգեկան խնդիրներ, բայց որոնք չեն կարող բուժվել հոգեբուժարանի փակ դռների պայմաններում, հենց միտքը, մտահղացումը տեղից ա ծնվել»:
Կլինիկայի միջանցքներում, ճաշարանում շատ ցուրտ էր ու անբարեկարգ, բայց դրանից բողոքող չկար։ Տնօրենն ասում է՝ 80-ականներից այս կողմ նորոգման համար որևէ գումար չեն ստացել, բայց բաժանմունքները կարգի են բերվել բարեգործների միջոցով։ Կլինիկան մի քանի տարի առաջ հանձնվել է պետգույքի կառավարմանը, ներառվել՝ մասնավորեցման ցանկում։ Այժմ կլինիկայում անորոշության մեջ են, հիվանդներն՝ էլ ավելի նյարդային։
Առողջապահության նախարարության բժշկական օգնության քաղաքականության վարչության պետի պաշտոնակատար Լուսինե Քոչարյանն ասում է՝ այն, ինչ նախարարն է ասել խորհրդարանում՝ ավելորդ ծախսից խուսափելու համար պետք է կենտրոնացնել ծառայությունները, հետո ասում է՝ այն, ինչ չի ասել նախարարը:
«Կլինիկան այս պահին չի փակվում և դեռ վստահ չենք, որ պետական պատվեր չի լինի, ասենք, 2020 թվականի համար», - ասաց Քոչարյանը:
Այդ դեպքում ինչպե՞ս բացատրել պաշտոնական գրությունն այն մասին, որ պետպատվեր չի նախատեսվում, Լուսինե Քոչարյանն ասաց՝ նախազգուշացրել ենք։
Նախարարությունում նևրոզով հիվանդներին հանգստացնում են, եթե այդ կլինիկան փակվի, նրանց համար բաժանմունք կարող է լինել, օրինակ, Ավանի կենտրոնում և «որտեղ էլ լինի բուժվելու են անվճար»:
Նևրոզների կլինիկայի հիվանդներն առայժմ չեն հավատում, որ որևէ բուժհաստատությունում օգնություն կստանան և անվճար:
