Մատչելիության հղումներ

Մահացել է աշխարհահռչակ պոլսահայ լուսանկարիչ Արա Գյուլերը


Արա Գյուլերը Երևանում, 04 հունիսի,2013
Արա Գյուլերը Երևանում, 04 հունիսի,2013

Ստամբուլի Բեյօղլու շրջանում գտնվող պոլսահայ աշխարհահռչակ լուսանկարիչ Արա Գյուլերի անունը կրող սրճարանում այսօր տխուր են․ Արա բեյի սիրած սեղանին ծաղիկներ ու լուսանկարներ են դրված:

Նշանավոր արվեստագետը վախճանվել է երեկ ուշ երեկոյան Շիշլիի հիվանդանոցում 90 տարեկան հասակում սրտի անբավարարության հետևանքով: Ստամբուլում այսօր սգում են հանրահայտ լուսանկարչի մահը, մարդիկ ցավակցելու են գալիս քաղաքի սիրված վայրերից մեկը համարվող «Արա» սրճարան:

Գյուլերը հաճախ էր լինում իր անունը կրող սրճարանում․ համեստ նստում էր մի անկյունում, օրվա մամուլն էր թերթում, նրա արվեստի երկրպագուներն էլ առիթ էին ունենում հանդիպել, զրուցել վարպետի հետ: Այսուհետ սրճարանի այցելուներին Գյուլերի մասին կպատմի նրա թողած ժառանգությունը:

Սրճարանի սեփականատեր Յաշար Քարթօղլուն ասում է, որ Գյուլերի ժառանգությունը համաշխարհային նշանակություն ունի․ - «Գյուլերը ստամբուլցի էր, որտեղ տարբեր ազգեր՝ հայեր, հույներ են ապրում: Նա ուշադիր հետևում էր քաղաքի կյանքին, ինչն էլ արտացոլվել է նրա աշխատանքներում: Գյուլերի թողած ժառանգությունը ո՛չ թուրքերին, ո՛չ էլ հայերին է պատկանում, այն աշխարհինն է: Իհարկե, դրանք մեծամասամբ Թուրքիային են վերաբերում, սակայն նա բազմաթիվ երկրներում է եղել, շատ բաներ լուսանկարել: Երանի կարողանայինք ապրել Արա Գյուլերի պատկերած Ստամբուլում: Այդ լուսանկարների քաղաքն այլևս չկա, մի հեքիաթային քաղաք էր: Արա Գյուլերն էլ առաջվա Ստամբուլի վերջին վավերագիրն էր: Այս սրճարանը մասամբ նաև թանգարան է, մարդիկ, հատկապես օտարերկրացիները, ճանաչում են Գյուլերին, գալիս են նրան տեսնելու: Հիմա Արա Գյուլերին այլևս չեն տեսնի, սակայն նրա հիշատակը, նրա լուսանկարները այստեղ կմնան, և ես կաշխատեմ շարունակել այս ավանդույթը»:

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը Գյուլերի մահվան կապակցությամբ զանգահարել ու ցավակցություն է հայտնել լուսանկարչի հարազատներին:

Ցավակցական հեռագիր է հղել նաև Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատարը: «Տասնամյակներ շարունակ նրա խորաթափանց աչքը տեսել և արձանագրել է պատկերներ, որոնք նոր մակարդակի բարձրացրին համաշխարհային լուսանկարչական արվեստը։ Իմ ցավակցությունն եմ հայտնում մեծ արվեստագետի ընտանիքի անդամներին, հարազատներին և նրա ստեղծագործության բազմահազար երկրպագուներին Հայաստանում, Թուրքիայում և ողջ աշխարհում», - ասված է Նիկոլ Փաշինյանի հեռագրում։

Միջազգային բազմաթիվ մրցանակների արժանացած Արա Գյուլերը ծնվել է Ստամբուլում 1928 թվականին: Դեռ դպրոցական տարիքից հետաքրքրվել է թատրոնով, կինոարվեստով և լուսանկարչությամբ: Գյուլերին անվանում են «Ստամբուլի աչք», «Ակնթարթի որսորդ», «100-ամյակի լավագույն լուսանկարիչ», «Անգերազանցելի ֆոտոպատմաբան»: Նա իր լուսանկարներում պատկերել է հին ու նոր Ստամբուլը, Արևմտյան Հայաստանի քաղաքներն ու հուշարձանները: Գյուլերի ֆոտոխցիկը «որսացել» է այնպիսի նշանավոր դեմքերի, ինչպիսիք են Ուինսթոն Չերչիլը, Պաբլո Պիկասոն, Սալվադոր Դալին, Սոֆի Լորենը, Վիլյամ Սարոյանը, Սերգեյ Փարաջանովը: Նրա լուսանկարները տպագրվել են արևմտյան մի շարք հեղինակավոր ամսագրերում:

Գյուլերն իրեն պարզապես լուսանկարիչ չէր համարում: Հարցազրույցներին մեկում նա ասել է. - «Ես ֆոտոլրագրող եմ, լուսանկարիչ չեմ, անգամ արվեստագետ չեմ: Ես լուսանկարում եմ իմ տեսածը և շատ բնական ձևով այն փոխանցում մարդկանց: Մեծ տարբերություն կա լուսանկարչի և ֆոտոլրագրողնի միջև: Ֆոտոլրագրողը իր տեսախցիկով պատմություն գրող մեկն է»:

Մեկ ամիս առաջ Ստամբուլի Բոմոնթի գարեջրի գործարանի պատմական շենքում բացվեց մեծանուն արվեստագետի թանգարանը, որտեղ ներկայացված են Գյուլերի արխիվային լուսանկարներ, նրա գրած պատմվածքները, նոթեր, տեսանյութեր, նկարներ, անձնական իրեր, գրքեր, լուսանկարչական սարքեր:

Արա Գյուլերի հոգեհանգստի արարողությունը տեղի կունենա շաբաթ օրը Ստամբուլի Բեյօղլու շրջանում գտնվող Սուրբ Երրորդության հայկական եկեղեցում: Նրա աճյունը կամփոփվի Շիշլիի հայկական գերեզմանատանը:

Ուղիղ հեռարձակում

XS
SM
MD
LG