Ռիչարդ Գիրագոսյան, Տարածաշրջանային Հետազոտությունների տնօրեն
Փոքր եւ դեպի ծով ելք չունեցող Հայաստանի հանդեպ պատմությունը շատ բարի չի գտնվել։ Դարերի ընթացքում լինելով աշխարհագրության պատանդ՝ Հայաստանը դարձել է մրցակցության դաշտ ավելի հզոր տերությունների համար։ Թեպետ Հայաստանը մերթ եղել է զոհ եւ մերթ հաղթող, նրա առջեւ միշտ ծառացած է եղել մեկուսացման վտանգը
Վերջերս մեկուսացման այդ վտանգը ավելի է ահագնացել: Եվրոպական Միության փոխարեն Ռուսաստանի Մաքսային Միության ընտրությունը Հայաստանի կողմից միայն փոքրացրին սահմանները և նվազեցրեցին հայաստանի հնարավորությունները:
Արդեն իսկ հստակ է, որ Մոսկվան պարիսպ է կառուցում նոր սահմանազատող գծեր և բաժանումներ առաջացնելով իր սահմանների մոտ, իսկ Հայաստանը այժմ կանգնած է այդ բաժանումների արդյունքում սխալ կողմում հայտնվելու վտանգի առջև:
Անկախ դրդապատճառից, կարծես թե հստակ է, որ Երևանը որոշել է ընդունել այդ ընտրությունը:
Իրականում նույնիսկ Մոսկվան է զարմացած Հայաստանի իշխանությունների հանձնառության արագության վրա Մաքսային Միությանը միանալու հարցում: Ինչպես նշել է Հայաստանում Ռուսաստանի դեսպան Իվան Վոլինկինը.« Հայաստանը սրընթաց առաջ է շարժվում»: Նույնիսկ դեկտեմբերին Հայաստան կատարած այցի ընթացքում Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը նկատեց. «մենք փորձում ենք հասնել մեր հայ գործընկերներին»:
Պուտինի այս նախազգուշացումը, սակայն, կարող է նշանակել, որ ռուսները մտավախություններ ունեն Մաքսային Միություն Հայաստանի մուտք գործելու գինը ծածկելու հարցում, և թեպետ Հայաստանի կառավարությունը ստեղծեց երկու տասնյակից ավել աշխատանքային խմբեր, որոնք պետք է համապատասխան աշխատանքներ կատարեին 2014թ. մայիսին Հայաստանի մուտքը Մաքսային Միություն նախապատրաստելու համար, մյուս անդամները՝ Ռուսաստանը, Բելառուսը և Ղազախստանը, այնքան էլ մեծ եռանդով և հանձնառությամբ չեն վերաբերում Հայաստանի անդամակցությանը:
Ինչ էլ, որ տեղի ունենա, Հայաստանը արդեն իսկ սխալ ընտրություն է կատարել, և քանզի Մաքսային Միությունը նոր բաժանարար գիծ է հանդիսանում հիմնված «մոտակա արտերկրում» ռուսական վերահսկողության վրա, թվում է, թե Հայաստանի իշխանությունները միայն ողջունում են մեկուսացման նոր աստիճանը:
Հայաստանը ավելի խորն է ընկղմվում ռուսական ազդեցության գոտու մեջ, ինչը նշանակում է, որ Հայաստանը կունենա ոչ միայն ավելի քիչ հնարավորություններ, այլ նաև ավելի շատ կվերածվի Մոսկվայի որոշումների պատանդի:
Եվ Ուկրաինայի վերջին դժգոհությունների ու ցույցերի լույսի ներքո պարզ է դառնում, որ Ռուսաստանի ոչ բոլոր հարևաններ են ցանկանում ենթարկվել և իրենց ինքնիշխանությունը զիջել Ռուսաստանին:
Հայաստանի համար, սակայն, հիմնական մարտահրավերը կլինի վերագտնել սեփական տեղն ու դիրքը, հաղթահարել մեկուսացումը և կանխել ընդհանուր անկարևորությունը: Իրավամբ բարդ խնդիր, սակայն եթե պատմությունը ինչ-որ բան ցույց է տալիս, դա այն է, որ Հայստանը ի վիճակի է գոյատևել: Այս այգամ, սակայն, հստակ է, որ միայն գոյատևումը Հայաստանի համար բավարար չէ: