Լրացավ ցյուրիխյան արձանագրությունների ստորագրման 3-րդ տարին

Հայաստանի փոխարտգործնախարար Շավարշ Քոչարյանի գնահատմամբ` հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրումը Հայաստանին տվեց այն, ինչ այսօր ունենք, իսկ ունենք հետեւյալը. Թուրքիան հայտնվել է միջազգային ճնշման տակ, եւ, ինչպես քանիցս նշվել է` գնդակն այժմ գտնվում է Թուրքիայի դաշտում:

«Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում Քոչարյանը ընդգծեց, որ արձանագրություններով սկզբնավորված հայ-թուրքական մերձեցման` ներկայումս կասեցված գործընթացի ապագան ամբողջությամբ կախված է հենց Անկարայի վարքագծից. -«Գնդակը իրենց դաշտում է: Թուրքիան հայտնվել է միջազգային հանրության ճնշման տակ, որպեսզի վավերացնի եւ կյանքի կոչի [արձանագրությունները]»:

Փոխարտգործնախարարը չի փորձում կանխատեսել այս ուղղությամբ Թուրքիայի հնարավոր քայլերը, սակայն «գործողությունների ընտրանքը մեծ չէ». - «Թուրքիան կա'մ պետք է գնա այդ ճանապարհով` առանց նախապայմանների, կա'մ էլ արդեն Թուրքիայի բոլոր այն փորձերը` ներկայացնելու, որ ինքը հակված է, պատրաստ է հարաբերությունների նորմալացմանը, այդ բոլորը արդեն` հենց արձանագրությունների պատմությունը ցույց տվեց, որ իրականում ինքը պատրաստ չէ»:

Հարցին, թե արդյո՞ք պետք էր ի սկզբանե գնալ այդ արձանագրությունների ստորագրմանը, արդյո՞ք պաշտոնական Երեւանը զղջում է դրա համար, փոխարտգործնախարարն արձագանքեց. - «Թուրքիան է փոշմանել, եւ դա երեւաց: Որովհետեւ Թուրքիան է հետ կանգնել, ոչ թե Հայաստանը»:


Արձանագրությունները Հայաստանին «ոչինչ չտվեցին»

ՀՅԴ բյուրոյի Հայ դատի եւ քաղաքական հարցերի գրասենյակի տնօրեն Կիրո Մանոյանը, մինչդեռ, համարում է, որ 2009 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում ստորագրված արձանագրությունները անօգուտ եւ վատ փաստաթղթեր են, որոնք Հայաստանին ոչինչ չտվեցին:

«Ինչ-որ բան տվեցին Հայաստանի իշխանություններին», - «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում շարունակեց Մանոյանը: - «Իրենց ասելով` որոշ պետությունների համար լավ գործընկեր երեւալու վարկը տվեց: Բայց իրականում դա եղավ Հայաստանի շահերի հաշվին: Այդ պատճառով էլ անհրաժեշտ է այդ արձանագրություններից Հայաստանի ստորագրությունը հետ վերցնել»:

Արձանագրություններից վերջնականապես հրաժարվելու օգտին մինչեւ այժմ բերված բազմաթիվ փաստարկներին Մանոյանն այսօր ավելացրեց եւս մեկը. - «Հատկապես հաշվի առնելով Թուրքիայի վերջին հայտարարությունները Լեռնային Ղարաբաղի օդանավակայանի հարցում, դա մեկ պատճառ, մեկ առիթ եւս է, որպեսզի այդ արձանագրություններից ստորագրությունը վերցվի»:

Ըստ թուրքական եւ ադրբեջանական որոշ կայքերի, Թուրքիայի արտգործնախարարությունը սադրանք էր գնահատել Ստեփանակերտի օդանավականի գործարկումը:

Կիրո Մանոյանը, արդուհանդերձ, կարծում է, որ պաշտոնական Երեւանն առայժմ չի շտապի արձանագրություններից ստորագրությունը ետ վերցնելու հարցում. - «Կարծում եմ, մեր իշխանությունները մինչեւ նախագահական ընտրությունները, դժբախտաբար, ոչ մի քայլ չեն ձեռնարկի` ճիշտ այն նպատակով, որ արձանագրությունների գործընթացը սկսեցին: Այսինքն` ընտրությունների հարց եւ այլն, այդ բոլորը հաշվի առնելով, որպեսզի էլի այդ մի շարք պետություններին լավ երեւան»:


Սասունյան. - «Չվավերացնելով արձանագրությունները` անուղղակիորեն Թուրքիան պաշտպանում է հայկական շահերը»

Սփյուռքահայ հայտնի հրապարակախոս «Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ Հարութ Սասունյանը եւս կարծում է, որ արձանագրությունների ստորագրումը վնասակար մի ծրագիր էր, որն ի սկզբանե դատապարտված էր ձախողման:

«Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում Սասունյանը նշեց, որ այդ փաստաթղթերի ցավալի հետեւանքներից մեկը հայ ժողովրդի տարբեր հատվածների միջեւ հակասությունների առաջացումն էր: Մինչդեռ որեւէ օգուտ հայկական կողմը չստացավ. - «Ո'չ սահմանները բացվեցին, ո'չ Ցեղասպանությունը ճանաչվեց, ո'չ դիվանագիտական հարաբերություններ ստեղծվեցին: Ոչ մի բան չտվեց, միայն ու միայն` վնաս»:

Հարցին, թե արդյոք արձանագրությունները ստորագրելով Հայաստանը միջազգային հանրության աչքին չերեւաց որպես կառուցողական երկիր, Սասունյանն արձագանքեց. - «Պրոբլեմն այն է, որ երբ Հայաստանը թույլ եւ տկար եւ, անշուշտ, փոքր երկիր է, ուրախանում են ղեկավարները այդպիսի լոզունգներով, որ մեծ պետությունները մեզ նայում են որպես հաշտարար, ազնիվ եւ այլն: Իսկ թուրքերը, որ հզոր, ինքնավստահ պետություն են, միշտ պաշտպանում են իրենց ազգային շահերը` անկախ նրանից, թե ով ինչ է ասում իրենց մասին»:

Հարութ Սասունյանը վստահություն հայտնեց, որ արձանագրությունները հեռանկար չունեն եւ երբեւէ չեն վավերացվի: Նա բավականին յուրօրինակ կապ է տեսնում Անկարայի կեցվածքի եւ հայկական կողմի շահի միջեւ. - «Թուրքական կառավարությունը չի վավերացնում այս պրոտոկոլները, ու անուղղակիորեն Թուրքիան պաշտպանում է հայկական շահերը»: