Տասն օր շարունակ միջնորդները` ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի եւ Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի ներկայացուցիչների ուղեկցությամբ, կծանոթանան ու կգնահատեն տեղում ստեղծված մարդասիրական իրավիճակը։
Նմանօրինակ առաքելությամբ միջնորդները հանդես են գալիս առաջին անգամ` 2005 թվականից ի վեր։
Ավելի վաղ համանախագահները այցելել են տարածաշրջան եւ այդ նախաձեռնության շուրջ հանդիպումներ անցկացրել Հայաստանի, Ադրբեջանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների հետ։
Պաշտոնական Ստեփանակերտի հավաստմամբ` Ղարաբաղը տվել է իր համաձայնությունը, սակայն` պայմանով, որ նույնպիսի առաքելություն իրականացվի նաեւ «Գետաշենում, Շահումյանի, Մարտակերտի եւ Մարտունու այն հատվածներում, որոնք գտնվում են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ»: Այդ մասին «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում ասել էր Լեռնային Ղարաբաղի նախագահի խոսնակ Դավիթ Բաբայանը։ «Մենք սպասում ենք, ակնկալում ենք, որ լինելու է նաեւ նմանատիպ առաքելություն այնտեղ», - նշել էր նա:
Ստեփանակերտը նաեւ հույս ունի, որ «այս առաքելության արդյունքում միջնորդներն ու միջազգային հանրությունը կհամոզվեն, որ այդ տարածքները բնակչության կողմից ընկալվում են որպես Լեռնային Ղարաբաղի անբաժանելի մաս, եւ ըստ այդմ` փոփոխություններ կմտցնեն հակամարտության կարգավորման այս կամ այն դրույթում»:
«Թող գան ու տեսնեն, որ այդ տարածքները մեր տարածքներն են, եւ այնտեղ կյանքը շարունակվում է` կառուցվում են տարբեր ենթակառուցվածքներ, շենքեր, արտադրական օբյեկտներ եւ այլն` ինչպես ամեն տեղ Արցախով մեկ: Այստեղ ես որեւէ վտանգ չեմ տեսնում», - ասել էր Ղարաբաղի նախագահի խոսնակը:
Առաքելությունից տրամագծորեն հակառակ ակնկալիքներն ունեն Ադրբեջանում: «Պաշտոնական Բաքուն մշտապես հայտարարել է, որ գրավյալ տարածքներում վերահսկողության պակաս կա, եւ որ Հայաստանը ոչնչացրել է Ադրբեջանի պատմական ու մշակութային ժառանգությունը այդ տարածքներում», - «Թրենդ» գործակալության հաղորդմամբ` հայտարարել է «Լեռնային Ղարաբաղի ադրբեջանական համայնքի» ղեկավար Բայրամ Սաֆարովը եւ հավելել. - «Միջնորդների այս առաքելությունը կարեւոր դեր կխաղա ճշմարտության բացահայտման եւ ողջ աշխարհով մեկ տարածման գործում, եթե հաշվի առնենք նաեւ այն հանգամանքը, որ դրան մասնակցում են ՄԱԿ-ի նման հեղինակավոր կազմակերպության ներկայացուցիչները»։
Վերջին տարիներին Ադրբեջանը փորձում է Լեռնային Ղարաբաղին հարող տարածքներում ստեղծված իրավիճակը քննարկման առարկա դարձնել ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովում, 2008-ին Ադրբեջանի կողմից հարցի շուրջ ներկայացված եւ Հայաստանին դատապարտող բանաձեւն ընդունվեց, եւս մեկ փաստաթուղթ էլ պետք է քննարկվեր այս տարվա սեպտեմբերին` ՄԱԿ-ի նախորդ վեհաժողովում։ Վերջին պահին, սակայն, պաշտոնական Բաքուն հետաձգեց բանաձեւի քննարկումը` հաշվի առնելով ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբի նախաձեռնած այս դաշտային առաքելությունը:
Նմանօրինակ առաքելությամբ միջնորդները հանդես են գալիս առաջին անգամ` 2005 թվականից ի վեր։
Ավելի վաղ համանախագահները այցելել են տարածաշրջան եւ այդ նախաձեռնության շուրջ հանդիպումներ անցկացրել Հայաստանի, Ադրբեջանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների հետ։
Պաշտոնական Ստեփանակերտի հավաստմամբ` Ղարաբաղը տվել է իր համաձայնությունը, սակայն` պայմանով, որ նույնպիսի առաքելություն իրականացվի նաեւ «Գետաշենում, Շահումյանի, Մարտակերտի եւ Մարտունու այն հատվածներում, որոնք գտնվում են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ»: Այդ մասին «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում ասել էր Լեռնային Ղարաբաղի նախագահի խոսնակ Դավիթ Բաբայանը։ «Մենք սպասում ենք, ակնկալում ենք, որ լինելու է նաեւ նմանատիպ առաքելություն այնտեղ», - նշել էր նա:
Ստեփանակերտը նաեւ հույս ունի, որ «այս առաքելության արդյունքում միջնորդներն ու միջազգային հանրությունը կհամոզվեն, որ այդ տարածքները բնակչության կողմից ընկալվում են որպես Լեռնային Ղարաբաղի անբաժանելի մաս, եւ ըստ այդմ` փոփոխություններ կմտցնեն հակամարտության կարգավորման այս կամ այն դրույթում»:
«Թող գան ու տեսնեն, որ այդ տարածքները մեր տարածքներն են, եւ այնտեղ կյանքը շարունակվում է` կառուցվում են տարբեր ենթակառուցվածքներ, շենքեր, արտադրական օբյեկտներ եւ այլն` ինչպես ամեն տեղ Արցախով մեկ: Այստեղ ես որեւէ վտանգ չեմ տեսնում», - ասել էր Ղարաբաղի նախագահի խոսնակը:
Առաքելությունից տրամագծորեն հակառակ ակնկալիքներն ունեն Ադրբեջանում: «Պաշտոնական Բաքուն մշտապես հայտարարել է, որ գրավյալ տարածքներում վերահսկողության պակաս կա, եւ որ Հայաստանը ոչնչացրել է Ադրբեջանի պատմական ու մշակութային ժառանգությունը այդ տարածքներում», - «Թրենդ» գործակալության հաղորդմամբ` հայտարարել է «Լեռնային Ղարաբաղի ադրբեջանական համայնքի» ղեկավար Բայրամ Սաֆարովը եւ հավելել. - «Միջնորդների այս առաքելությունը կարեւոր դեր կխաղա ճշմարտության բացահայտման եւ ողջ աշխարհով մեկ տարածման գործում, եթե հաշվի առնենք նաեւ այն հանգամանքը, որ դրան մասնակցում են ՄԱԿ-ի նման հեղինակավոր կազմակերպության ներկայացուցիչները»։
Վերջին տարիներին Ադրբեջանը փորձում է Լեռնային Ղարաբաղին հարող տարածքներում ստեղծված իրավիճակը քննարկման առարկա դարձնել ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովում, 2008-ին Ադրբեջանի կողմից հարցի շուրջ ներկայացված եւ Հայաստանին դատապարտող բանաձեւն ընդունվեց, եւս մեկ փաստաթուղթ էլ պետք է քննարկվեր այս տարվա սեպտեմբերին` ՄԱԿ-ի նախորդ վեհաժողովում։ Վերջին պահին, սակայն, պաշտոնական Բաքուն հետաձգեց բանաձեւի քննարկումը` հաշվի առնելով ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբի նախաձեռնած այս դաշտային առաքելությունը: