20 երկրներից ժամանած շուրջ 90 սփյուռքահայ գրողներն ու նրանց հայաստանցի գրչակիցների քննարկումները առաջիկա օրերին նվիրված կլինեն «Նոր իրականություն եւ նոր գրականություն», «Հայ գրականությունն արդի աշխարհի համատեքստում», «Ժամանակակից 
Գրողների 5-րդ համահայկական համաժողովի դահլիճումհայ գրականության միջազգայնացումը», «Գրական մամուլը Հայաստանում եւ Սփյուռքում» եւ այլ խնդիրների:
Համագումարի պատվիրակներից Երեւանի պետական համալսարանի Հայ գրականության ամբիոնի վարիչ Վազգեն Գաբրիելյանը «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում առանձնացրեց հետեւյալ խնդիրները. - «Որքան հնարավոր է` ավելի մոտենալ կյանքին եւ ոչ թե օդում սավառնել, ինչպես որ մեր շատ պոետներ: Ազգային մտածողություն եւ ո'չ դրսից եկած տարբեր գրական եւ այլ կարգի հոսանքներ ու ոճեր: Երկու ոտքով` մայր հողի վրա»:
Գրականագետ Դավիթ Գասպարյանը գրականության խնդիրներից կարեւորեց «հայոց լեզվի համար շարունակվող պատերազմը, որ այսօր վտանգի է ենթարկվում», «գրականության ուսուցումը դպրոցում, բուհերում, որը ոտնահարվում է»:
Սփյուռքահայ անվանի բանաստեղծներից երուսաղեմաբնակ Անուշ Նագգաշյանը «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում սփյուռքահայ գրականության խնդիրներին անդրադառնալով` ասաց. - «Ժամանակի հետ փոխվում են թեմաները: Օրինակ, Մեծ եղեռնից հետո սփյուռքում նյութը ամբողջովին հայապահպանումն էր, Հայաստանը սովետական ռեժիմի տակ էր: Այսօր դարձյալ հայապահպանման մասին է մեր գրականության նյութը, բայց` արդեն ուրիշ ձեւով»:
Ամենացավալին, ըստ Նագգաշյանի, այն է, որ հայ գրողները սփյուռքում սկսում են գրել ոչ հայերեն:
Ստամբուլում հրատարակվող «Մարմարա» օրաթերթի հիմնադիր խմբագիր Ռոբեր Հատտեճյանը նույնպես ցավով խոսեց սփյուռքում տարեցտարի ավելացող օտարագիր հայ գրողների թեմային: Նրա համոզմամբ, օտար լեզվով գրվող գրականությունը դժվար է հայ գրականություն կոչել:
«Որովհետեւ գրականությունը ինչ լեզվով որ գրվում է, այդ ազգին, այդ ժողովրդին է պատկանում», - «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում փաստարկեց նա` շարունակելով. - «Այդ տեսակետից, ես կարծում եմ, որ սփյուռքում հայ գրականությունը, դժբախտաբար, շատ-շատ 10 տարի, 15 տարի եւս կդիմանա, իսկ դրանից հետո, եթե մի հրաշք չպատահի... Բայց ես հրաշքի հավատացողներից եմ, քանի որ հայ ժողովուրդը քանիցս հրաշքներ է իրագործել...»:
Արձակագիր Ռուբեն Հովսեփյանի համոզմամբ` կարեւորը գրելն է. - «Թող նույնիսկ գրամոլները գրեն, թող գրեն, մի բան դուրս կգա»:
Համագումարի պատվիրակներից Երեւանի պետական համալսարանի Հայ գրականության ամբիոնի վարիչ Վազգեն Գաբրիելյանը «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում առանձնացրեց հետեւյալ խնդիրները. - «Որքան հնարավոր է` ավելի մոտենալ կյանքին եւ ոչ թե օդում սավառնել, ինչպես որ մեր շատ պոետներ: Ազգային մտածողություն եւ ո'չ դրսից եկած տարբեր գրական եւ այլ կարգի հոսանքներ ու ոճեր: Երկու ոտքով` մայր հողի վրա»:
Գրականագետ Դավիթ Գասպարյանը գրականության խնդիրներից կարեւորեց «հայոց լեզվի համար շարունակվող պատերազմը, որ այսօր վտանգի է ենթարկվում», «գրականության ուսուցումը դպրոցում, բուհերում, որը ոտնահարվում է»:
Սփյուռքահայ անվանի բանաստեղծներից երուսաղեմաբնակ Անուշ Նագգաշյանը «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում սփյուռքահայ գրականության խնդիրներին անդրադառնալով` ասաց. - «Ժամանակի հետ փոխվում են թեմաները: Օրինակ, Մեծ եղեռնից հետո սփյուռքում նյութը ամբողջովին հայապահպանումն էր, Հայաստանը սովետական ռեժիմի տակ էր: Այսօր դարձյալ հայապահպանման մասին է մեր գրականության նյութը, բայց` արդեն ուրիշ ձեւով»:
Ամենացավալին, ըստ Նագգաշյանի, այն է, որ հայ գրողները սփյուռքում սկսում են գրել ոչ հայերեն:
Ստամբուլում հրատարակվող «Մարմարա» օրաթերթի հիմնադիր խմբագիր Ռոբեր Հատտեճյանը նույնպես ցավով խոսեց սփյուռքում տարեցտարի ավելացող օտարագիր հայ գրողների թեմային: Նրա համոզմամբ, օտար լեզվով գրվող գրականությունը դժվար է հայ գրականություն կոչել:
«Որովհետեւ գրականությունը ինչ լեզվով որ գրվում է, այդ ազգին, այդ ժողովրդին է պատկանում», - «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում փաստարկեց նա` շարունակելով. - «Այդ տեսակետից, ես կարծում եմ, որ սփյուռքում հայ գրականությունը, դժբախտաբար, շատ-շատ 10 տարի, 15 տարի եւս կդիմանա, իսկ դրանից հետո, եթե մի հրաշք չպատահի... Բայց ես հրաշքի հավատացողներից եմ, քանի որ հայ ժողովուրդը քանիցս հրաշքներ է իրագործել...»:
Արձակագիր Ռուբեն Հովսեփյանի համոզմամբ` կարեւորը գրելն է. - «Թող նույնիսկ գրամոլները գրեն, թող գրեն, մի բան դուրս կգա»:
