Ազգային ժողովի ամբիոնից ներկայացնելով 2010 թվականի բյուջեի լրամշակված տարբերակը` Հայաստանի վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը նախանշեց նաեւ երկրում գործարար միջավայրի բարելավմանը, խոշոր հարկատուների աշխատանքի թափանցիկությանն ու երկրում սոցիալական արդարություն հաստատելուն ուղղված բարեփոխումների իր ծրագիրը:
Ազգային ժողովի խմբակցությունների հետ հաջորդ տարվա պետբյուջեի նախագծի քննարկումների եւ քննադատությունների արդյունքում նախագիծը որոշակի փոփոխությունների է ենթարկվել: Ինչպես բյուջեի լրամշակված տարբերակը ներկայացնելիս խորհրդարանում հայտարարեց վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը, մի շարք բնագավառների ծախսերն ավելացել են:
«Առաջինը, պաշտպանության նախարարության ծախսերը փաստացի կատարված 2009 թվականի ծախսերից ավելի են լինելու 2010-ին, Լեռնային Ղարաբաղին հատկացվող գումարները նույնպես կլինեն ավելին, քան 2009 թվականի ընթացքում», - նշեց վարչապետը;
Բյուջեի նախնական տարբերակում խորհրդային շրջանում խնայբանկերում ներդրված սառեցված ավանդների վերադարձման ծրագրի համար գումարներ նախատեսված չէին, սակայն նախագծի վերամշակման արդյունքում այդ նպատակով գումարներ նախատեսվել են: Գումարներ են հատկացվել նաեւ դպրոցաշինության ծրագրերի համար։
«Այն բյուջեի նախագիծը, որ մենք ձեզ ներկայացրել ենք, հիմնված է մեր այն կանխատեսման վրա, որ մենք 2010 թ. ունենալու ենք 1,2 տոկոս տնտեսական աճ», - նշեց վարչապետը` նշելով, որ հաջորդ տարվա պետբյուջեի ծախսային մասը կազմում է 859 միլիարդ դրամ, դեֆիցիտը` 6 տոկոս է:
Միեւնույն ժամանակ, Տիգրան Սարգսյանը տեղեկացրեց, որ ներկայացված բյուջեում արդեն իսկ կառավարության կողմից կատարվել են փոփոխություններ. - «Մասնավորապես, մենք ավարտել ենք մեր բանակցությունները «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրի հետ եւ պարտավոր ենք բյուջեում ավելացնել շուրջ 24 մլրդ դրամի ծախսեր, որ իրականացնելու ենք այդ միջոցների հաշվին: Մենք արդեն իսկ Եվրամիությունից ստացել ենք դրական գնահատական առ այն, որ մակրոտնտեսական կայունությունն ապահովելու նպատակով 2010 թվականին կստանանք լրացուցիչ 100 միլիոն եվրոյի ֆինանսական օժանդակություն, որը նույնպես ներառված չէ բյուջեում: Ներկայացված բյուջեի նախագծի ծախսային մասն ավելանալու է շուրջ 18 միլիարդ դրամով` ներառելով ավելացված արժեքի հարկի վերադարձը, եւ դա համադրելի է դարձնելու 2010 թվականի բյուջեն 2009-ի բյուջեի նախագծի հետ»:
Հայաստան -- Ֆինանսների նախարար Տիգրան Դավթյան, արխիվ.«Կարեւորը` բյուջեի 6 տոկոս դեֆիցիտի ֆինանսավորման աղբյուրները հայտնի են. 50-50 տոկոս հարաբերակցությամբ ֆինանսավորում կիրականացվի արտաքին եվ ներքին աղբյուրներից», - վարչապետի ելույթին հաջորդած իր խոսքում հայտարարեց ֆինանսների նախարար Տիգրան Դավթյանը:
Ինչ վերաբերում է երկրի արտաքին պարտքին, Դավթյանի փոխանցմամբ` «համախառն արտաքին պարտքը` պետության ամբողջ արտաքին պարտքը, 2010 թվականին համախառն ներքին արդյունքի հետ հարաբերակցությունը կլինի մոտ 46 տոկոս»:
Դա, ֆինանսների նախարարի կարծիքով, Հայաստանի համար «ընդունելի» բեռ է:
Ֆինանսների նախարարն ու վարչապետը համոզված էին, որ համաշխարհային տնտսական ճգնաժամի ծանր շրջանն հաղթահարել ենք. այժմ կայունացման փուլն է:
«Ճգնաժամն առավել ընգծված ձևով ի ցույց դրեց մեր երկրի տնտեսության խոցելի կետերը: Տնտեսությունն ունի դիվերսիֆիկացիայի ցածր մակարդակ: Երկրի տնտեսությունում առկա են օլիգոպոլիաներ եւ ցածր մրցակցային մակարդակ», - վերլուծելով անցնող տարվա «դասերը» եւ արձագանքելով Հայաստանի տնտեսության հասցեին հեղինակավոր միջազգային կազմակերպությունների հնչեցրած քննադատությանը` ասաց Տիգրան Սարգսյանը:
«Հայաստանի Հանրապետությունում առկա է հարկային բեռի անհամաչափ բաշխում տնտեսություն վարող սուբյեկտների միջեւ», - արձանագրեց վարչապետը` շեշտելով, որ այս իրավիճակը «լրջագույն մարտահրավեր» է կառավարության համար:
Կառավարության ղեկավարը նաեւ հիշատակեց` «տնտեսական բարեփոխումների դանդաղ ընթացքը, որը մենք պարտավոր ենք արագացնել»:
Իր խոսքում վարչապետը անդրադարձավ երկրում «սոցիալական արդարության խնդրին», որը, նրա հավաստիացմամբ, Հայաստանի քաղաքացիներին մտահոգում է ավելի շատ, քան թոշակների եւ աշխատավարձերի խնդիրը, գործազրկության եւ նոր աշխատատեղերի ստեղծման խնդիրը, գնաճը եւ փոխարժեքը, եւ` «նույնիսկ Լեռնային Ղարաբաղի կամ ցեղասպանության ճանաչման խնդիրը»:
«Բոլորը պետք է հավասար լինեն օրենքի առջեւ: Այս խնդիրը լինելու է մեր ուշադրության կենտրոնում: Առաջին հերթին այս խնդիրը վերաբերում է խոշոր բիզնեսին», - նշեց վարչապետը` ընդգծելով. - «Հասարակության մեջ իր նկատմամբ վստահությունը վերագտնելու համար խոշոր բիզնեսի ճանապարհը թափանցիկ աշխատելն է: Խոշոր բիզնեսի համար արժանապատվության խնդիր պետք է լինի հարկային պարտավորությունների կատարումը»:
Վարչապետ Սարգսյանը այս տարի արդեն իսկ հայտարարել էր, որ հարկային եկամուտները թաքցնող խոշոր բիզնեսը լինելու է կառավարության հարկային վարչարարության «համար 1 թիրախը»: Ազգային ժողովի իր ելույթում վարչապետը փաստեց. - «2009 թվականին մենք այս բնագավառում չունենք հաջողություններ, եւ քննադատությունը, որը հնչում է կառավարության հասցեին, արդարացի է»:
Կառավարության բարեփոխումների շարքում վարչապետը հիշատակեց 500 բարձրասիճան պաշտոնյաների եկամուտների հրապարակայնորեն հայտարարագրումը, պարտադիր հարկային աուդիտի կիրառումը, կառավարման համակարգի կատարելագործման նոր հայեցակարգը, որը ենթադրում է հստակեցնել նախարարների պարտականությունները, ապահովագրական դաշտի ձեւավորումը, կենսաթոշակային բարեփոխումների նոր հայեցակարգը:
Այս նախաձեռնությունները իրագործման տարբեր փուլերում են: Տիգրան Սարգսյանի փոխանցմամբ` «հասկանալի է, որ այս բարեփոխումները արագ արդյունք չեն տալու»:
«Թվարկված բարեփոխումները ենթադրում են ծանր աշխատանք, որը մենք ձեզ հետ միասին պետք է իրականացնենք», - Ազգային ժողովի պատգամավորներին ուղղված իր խոսքը եզրափակեց Հայաստանի վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը:
Լրամշակված բյուջե, 6 տոկոս դեֆիցիտ
Ազգային ժողովի խմբակցությունների հետ հաջորդ տարվա պետբյուջեի նախագծի քննարկումների եւ քննադատությունների արդյունքում նախագիծը որոշակի փոփոխությունների է ենթարկվել: Ինչպես բյուջեի լրամշակված տարբերակը ներկայացնելիս խորհրդարանում հայտարարեց վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը, մի շարք բնագավառների ծախսերն ավելացել են:
«Առաջինը, պաշտպանության նախարարության ծախսերը փաստացի կատարված 2009 թվականի ծախսերից ավելի են լինելու 2010-ին, Լեռնային Ղարաբաղին հատկացվող գումարները նույնպես կլինեն ավելին, քան 2009 թվականի ընթացքում», - նշեց վարչապետը;
Բյուջեի նախագիծը հիմնված է այն կանխատեսման վրա, որ 2010 թ. ունենալու ենք 1,2 տոկոս տնտեսական աճ ...
«Այն բյուջեի նախագիծը, որ մենք ձեզ ներկայացրել ենք, հիմնված է մեր այն կանխատեսման վրա, որ մենք 2010 թ. ունենալու ենք 1,2 տոկոս տնտեսական աճ», - նշեց վարչապետը` նշելով, որ հաջորդ տարվա պետբյուջեի ծախսային մասը կազմում է 859 միլիարդ դրամ, դեֆիցիտը` 6 տոկոս է:
Միեւնույն ժամանակ, Տիգրան Սարգսյանը տեղեկացրեց, որ ներկայացված բյուջեում արդեն իսկ կառավարության կողմից կատարվել են փոփոխություններ. - «Մասնավորապես, մենք ավարտել ենք մեր բանակցությունները «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրի հետ եւ պարտավոր ենք բյուջեում ավելացնել շուրջ 24 մլրդ դրամի ծախսեր, որ իրականացնելու ենք այդ միջոցների հաշվին: Մենք արդեն իսկ Եվրամիությունից ստացել ենք դրական գնահատական առ այն, որ մակրոտնտեսական կայունությունն ապահովելու նպատակով 2010 թվականին կստանանք լրացուցիչ 100 միլիոն եվրոյի ֆինանսական օժանդակություն, որը նույնպես ներառված չէ բյուջեում: Ներկայացված բյուջեի նախագծի ծախսային մասն ավելանալու է շուրջ 18 միլիարդ դրամով` ներառելով ավելացված արժեքի հարկի վերադարձը, եւ դա համադրելի է դարձնելու 2010 թվականի բյուջեն 2009-ի բյուջեի նախագծի հետ»:
Ինչ վերաբերում է երկրի արտաքին պարտքին, Դավթյանի փոխանցմամբ` «համախառն արտաքին պարտքը` պետության ամբողջ արտաքին պարտքը, 2010 թվականին համախառն ներքին արդյունքի հետ հարաբերակցությունը կլինի մոտ 46 տոկոս»:
Դա, ֆինանսների նախարարի կարծիքով, Հայաստանի համար «ընդունելի» բեռ է:
Ֆինանսների նախարարն ու վարչապետը համոզված էին, որ համաշխարհային տնտսական ճգնաժամի ծանր շրջանն հաղթահարել ենք. այժմ կայունացման փուլն է:
2009-ի դասերը եւ սոցիալական արդարության խնդիրը
«Ճգնաժամն առավել ընգծված ձևով ի ցույց դրեց մեր երկրի տնտեսության խոցելի կետերը: Տնտեսությունն ունի դիվերսիֆիկացիայի ցածր մակարդակ: Երկրի տնտեսությունում առկա են օլիգոպոլիաներ եւ ցածր մրցակցային մակարդակ», - վերլուծելով անցնող տարվա «դասերը» եւ արձագանքելով Հայաստանի տնտեսության հասցեին հեղինակավոր միջազգային կազմակերպությունների հնչեցրած քննադատությանը` ասաց Տիգրան Սարգսյանը:
«Հայաստանի Հանրապետությունում առկա է հարկային բեռի անհամաչափ բաշխում տնտեսություն վարող սուբյեկտների միջեւ», - արձանագրեց վարչապետը` շեշտելով, որ այս իրավիճակը «լրջագույն մարտահրավեր» է կառավարության համար:
Կառավարության ղեկավարը նաեւ հիշատակեց` «տնտեսական բարեփոխումների դանդաղ ընթացքը, որը մենք պարտավոր ենք արագացնել»:
«Բոլորը պետք է հավասար լինեն օրենքի առջեւ: Այս խնդիրը լինելու է մեր ուշադրության կենտրոնում: Առաջին հերթին այս խնդիրը վերաբերում է խոշոր բիզնեսին», - նշեց վարչապետը` ընդգծելով. - «Հասարակության մեջ իր նկատմամբ վստահությունը վերագտնելու համար խոշոր բիզնեսի ճանապարհը թափանցիկ աշխատելն է: Խոշոր բիզնեսի համար արժանապատվության խնդիր պետք է լինի հարկային պարտավորությունների կատարումը»:
Վարչապետ Սարգսյանը այս տարի արդեն իսկ հայտարարել էր, որ հարկային եկամուտները թաքցնող խոշոր բիզնեսը լինելու է կառավարության հարկային վարչարարության «համար 1 թիրախը»: Ազգային ժողովի իր ելույթում վարչապետը փաստեց. - «2009 թվականին մենք այս բնագավառում չունենք հաջողություններ, եւ քննադատությունը, որը հնչում է կառավարության հասցեին, արդարացի է»:
Կառավարության բարեփոխումների շարքում վարչապետը հիշատակեց 500 բարձրասիճան պաշտոնյաների եկամուտների հրապարակայնորեն հայտարարագրումը, պարտադիր հարկային աուդիտի կիրառումը, կառավարման համակարգի կատարելագործման նոր հայեցակարգը, որը ենթադրում է հստակեցնել նախարարների պարտականությունները, ապահովագրական դաշտի ձեւավորումը, կենսաթոշակային բարեփոխումների նոր հայեցակարգը:
Այս նախաձեռնությունները իրագործման տարբեր փուլերում են: Տիգրան Սարգսյանի փոխանցմամբ` «հասկանալի է, որ այս բարեփոխումները արագ արդյունք չեն տալու»:
«Թվարկված բարեփոխումները ենթադրում են ծանր աշխատանք, որը մենք ձեզ հետ միասին պետք է իրականացնենք», - Ազգային ժողովի պատգամավորներին ուղղված իր խոսքը եզրափակեց Հայաստանի վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը:
