Որպես զարգացող երկրներին Միացյալ Նահանգների կողմից տրամադրվող օժանդակության ընդլայնման լրացուցիչ միջոց՝ նախագահ Ջորջ Բուշը առաջարկությամբ ստեղծված «Հազարամյակների հիմնախնդիրների հաշվեկշիռը» (ՀՀՀ) ծրագրի շրջանակներում օժանդակություն ստանալու համար Հայաստանը, ԱՄՆ-ի դեսպան Ջոն Օրդուեյի խոսքերով, պետք է «բարեկարգվի ու կատարելագործվի»:
Նոր ծրագրի ներկայացման առիթով հրավիրված մամուլի ասուլիսում պատասխանելով «Ազատություն» ռադիոկայանի հարցին, թե արդյո՞ք ընտրությունների անցկացման, խոսքի ազատության մակարդակով Հայաստանը կարող է ծրագրեր ներկայացնել եւ գումարներ ստանալ ՀՀՀ ֆոնդերից, դեսպան Օրդուեյը պատասխանեց. - «Դուք հստակորեն առանձնացրիք հենց այն բնագավառները, որտեղ Հայաստանին միանշանակ պետք է բարեկարգող, կատարելագործող քայլեր ձեռնարկել՝ հավակնորդ երկրների շարքում մրցունակ դառնալու համար»: Ջոն Օրդուեյը, այդուհանդերձ, հավելեց, որ որոշ չափանիշերով Հայաստանի ցուցանիշերը բարձր են այլ երկրների համեմատությամբ:
«Հազարամյակների հիմնախնդիրների հաշվեկշիռ» ծրագրի գործողության մեջ մտնելով մինչեւ 2006 թվականը Միացյալ Նահանգների արտաքին օժանադակությունը կավելանա 5 միլիարդ դոլարով: Նախագահ Բուշը դիմել է Կոնգրեսին՝ խնդրելով հաջորդ տարվա համար հատկացնել եւս 1 միլիարդ 300 միլիոն դոլար, որպեսզի սկսեն ծրագրի իրականացումը:
Ջոն Օրդուեյի տեղեկացմամբ, ՀՀՀ ծրագրի իրականացումը ղեկավարելու է հատուկ հանձնախումբը՝ ԱՄՆ պետքարտուղարի գլխավորությամբ: Ծրագրի ֆոնդերից կարող են օգտվել զարգացող երկրները, 3-րդ աշխարհի երկրները: Գումարները հատկացվելու են որպես անհատույց օգնություն: Ընդ որում, դեսպանը հստակեցրեց, որ ԱՄՆ-ի ընթացիկ օժանդակությունը Հայաստանին շարունակվելու է: Խոսքը լրացուցիչ գումարներ ստանալու հնարավորության մասին է:
Գործելու են որոշակի չափանիշեր: Եթե, օրինակ, որեւէ երկիր բոլոր բնագավառներում բավարար եւ անգամ բարձր ցուցանիշներ ունենա, բայց կոռուպցիայի դեմ պայքարի ցուցանիշներով ցածր միավորներ հավաքի, կարող է որակազրկվել: Չափանիշերի շարքում են ազատ եւ արդար ընտրությունները, խոսքի ազատությունը:
«Քանի որ դրանով պետք է որոշվի Հայաստանի հավակնությունը հիմադրամից օգտվելու համար, ԱՄՆ կառավարությունը մանրակրկիտ դիտարկելու է երկրում տիրող կոռուպցիայի մակարդակը, առաջին հերթին ընտրությունների իրականացման բնագավառում եւ մամուլի վայելած ազատության տեսակետից: Հաշվի կառնվեն նաեւ Հայաստանի ջանքերը այս եւ այլ բնագավառներում հիմնահարցեր լուծելու ուղղությամբ», - ասված է դեսպանատան տարածած հայտարարության մեջ: - «Հիմնադրամից օգտվելու որակավորման ձեռք բերումը գերազանց նպատակ է, որն իր առջեւ կարող է դնել Հայաստանը»:
Այնուհետեւ հայտարարությունը նշում է, որ ստացված ֆինանսավորումը կարող է պատկառելի լրացուցիչ օժանդակություն դառնալ Հայաստանի համար, իսկ պահանջվող չափանիշներին հասնելու որակավորման ընթացքն ինքնին կօգնի Հայաստանին առաջադիմություն ձեռք բերել «դեռեւս անհրաժեշտ բարեփոխումների բնագավառում»:
Խորհրդարանական ընտրությունների մասին Ջոն Օրդուեյը ասաց, թե «պետք է հուսալ եւ կան բոլոր նախադրյալները, որ առաջիկա ընտրությունները բարձր մակարդակով ու արդար անցկացվեն», համապատասխանեն, «մոտ լինեն միջազգային չափանիշներին»: Ընթացող քարոզարշավում դեսպանը թեեւ տեսնում է թերություններ, այդուհանդերձ նշեց որոշակի բարելավում. հանրային հեռուստատեսությանը կարծես ավելի հավասարակշված է բաշխում իր միջոցները, թեկնածուներն ավելի հավասար պայմաններ են ստանում:
Պատասխանելով «Ազատություն» ռադիոկայանի հարցին, թե խորհրհրդարանական ընտրությունները ազատ եւ արդար անցկացումը, միջազգային դիտորդների կողմից բարձր գնահատականի արժանանալը կմաքրի՞ արդյոք նախագահական ընտրություններից մնացած բիծը, Ջոն Օրդուեյը ասաց. - «Ինչ եղել է՝ եղել է, եւ դա ջնջելն անհնարին է: Դա կշարունակի մնալ որպես որպես պատմություն: Մյուս կողմից, ասում են՝ վերջին տպավորությունն է որոշիչն ու մնայունը»:
Իսկ հակառակ [ընտրությունները նախագահականի նման անցնելու] դեպքում, Ջոն Օրդուեյի խոսքերով, կխախտվի Հայաստանի միջազգային հեղինակությունը, կխախտվի ներքին հասարակական միաբանության հնարավորությունը: «Արդարության եւ ժողովրդավարության խախտման հետեւանքով հասարակության ներսում կլինի թերահավատություն , վստահության փլուզում, եւ հասարակությունը կկորցնի իր միաբանությունը հետագա զարգացման համար», - ասաց Ջոն Օրդուեյը:
Հրաչ Մելքումյան, Երեւան
Նոր ծրագրի ներկայացման առիթով հրավիրված մամուլի ասուլիսում պատասխանելով «Ազատություն» ռադիոկայանի հարցին, թե արդյո՞ք ընտրությունների անցկացման, խոսքի ազատության մակարդակով Հայաստանը կարող է ծրագրեր ներկայացնել եւ գումարներ ստանալ ՀՀՀ ֆոնդերից, դեսպան Օրդուեյը պատասխանեց. - «Դուք հստակորեն առանձնացրիք հենց այն բնագավառները, որտեղ Հայաստանին միանշանակ պետք է բարեկարգող, կատարելագործող քայլեր ձեռնարկել՝ հավակնորդ երկրների շարքում մրցունակ դառնալու համար»: Ջոն Օրդուեյը, այդուհանդերձ, հավելեց, որ որոշ չափանիշերով Հայաստանի ցուցանիշերը բարձր են այլ երկրների համեմատությամբ:
«Հազարամյակների հիմնախնդիրների հաշվեկշիռ» ծրագրի գործողության մեջ մտնելով մինչեւ 2006 թվականը Միացյալ Նահանգների արտաքին օժանադակությունը կավելանա 5 միլիարդ դոլարով: Նախագահ Բուշը դիմել է Կոնգրեսին՝ խնդրելով հաջորդ տարվա համար հատկացնել եւս 1 միլիարդ 300 միլիոն դոլար, որպեսզի սկսեն ծրագրի իրականացումը:
Ջոն Օրդուեյի տեղեկացմամբ, ՀՀՀ ծրագրի իրականացումը ղեկավարելու է հատուկ հանձնախումբը՝ ԱՄՆ պետքարտուղարի գլխավորությամբ: Ծրագրի ֆոնդերից կարող են օգտվել զարգացող երկրները, 3-րդ աշխարհի երկրները: Գումարները հատկացվելու են որպես անհատույց օգնություն: Ընդ որում, դեսպանը հստակեցրեց, որ ԱՄՆ-ի ընթացիկ օժանդակությունը Հայաստանին շարունակվելու է: Խոսքը լրացուցիչ գումարներ ստանալու հնարավորության մասին է:
Գործելու են որոշակի չափանիշեր: Եթե, օրինակ, որեւէ երկիր բոլոր բնագավառներում բավարար եւ անգամ բարձր ցուցանիշներ ունենա, բայց կոռուպցիայի դեմ պայքարի ցուցանիշներով ցածր միավորներ հավաքի, կարող է որակազրկվել: Չափանիշերի շարքում են ազատ եւ արդար ընտրությունները, խոսքի ազատությունը:
«Քանի որ դրանով պետք է որոշվի Հայաստանի հավակնությունը հիմադրամից օգտվելու համար, ԱՄՆ կառավարությունը մանրակրկիտ դիտարկելու է երկրում տիրող կոռուպցիայի մակարդակը, առաջին հերթին ընտրությունների իրականացման բնագավառում եւ մամուլի վայելած ազատության տեսակետից: Հաշվի կառնվեն նաեւ Հայաստանի ջանքերը այս եւ այլ բնագավառներում հիմնահարցեր լուծելու ուղղությամբ», - ասված է դեսպանատան տարածած հայտարարության մեջ: - «Հիմնադրամից օգտվելու որակավորման ձեռք բերումը գերազանց նպատակ է, որն իր առջեւ կարող է դնել Հայաստանը»:
Այնուհետեւ հայտարարությունը նշում է, որ ստացված ֆինանսավորումը կարող է պատկառելի լրացուցիչ օժանդակություն դառնալ Հայաստանի համար, իսկ պահանջվող չափանիշներին հասնելու որակավորման ընթացքն ինքնին կօգնի Հայաստանին առաջադիմություն ձեռք բերել «դեռեւս անհրաժեշտ բարեփոխումների բնագավառում»:
Խորհրդարանական ընտրությունների մասին Ջոն Օրդուեյը ասաց, թե «պետք է հուսալ եւ կան բոլոր նախադրյալները, որ առաջիկա ընտրությունները բարձր մակարդակով ու արդար անցկացվեն», համապատասխանեն, «մոտ լինեն միջազգային չափանիշներին»: Ընթացող քարոզարշավում դեսպանը թեեւ տեսնում է թերություններ, այդուհանդերձ նշեց որոշակի բարելավում. հանրային հեռուստատեսությանը կարծես ավելի հավասարակշված է բաշխում իր միջոցները, թեկնածուներն ավելի հավասար պայմաններ են ստանում:
Պատասխանելով «Ազատություն» ռադիոկայանի հարցին, թե խորհրհրդարանական ընտրությունները ազատ եւ արդար անցկացումը, միջազգային դիտորդների կողմից բարձր գնահատականի արժանանալը կմաքրի՞ արդյոք նախագահական ընտրություններից մնացած բիծը, Ջոն Օրդուեյը ասաց. - «Ինչ եղել է՝ եղել է, եւ դա ջնջելն անհնարին է: Դա կշարունակի մնալ որպես որպես պատմություն: Մյուս կողմից, ասում են՝ վերջին տպավորությունն է որոշիչն ու մնայունը»:
Իսկ հակառակ [ընտրությունները նախագահականի նման անցնելու] դեպքում, Ջոն Օրդուեյի խոսքերով, կխախտվի Հայաստանի միջազգային հեղինակությունը, կխախտվի ներքին հասարակական միաբանության հնարավորությունը: «Արդարության եւ ժողովրդավարության խախտման հետեւանքով հասարակության ներսում կլինի թերահավատություն , վստահության փլուզում, եւ հասարակությունը կկորցնի իր միաբանությունը հետագա զարգացման համար», - ասաց Ջոն Օրդուեյը:
Հրաչ Մելքումյան, Երեւան