Համաշխարհային բանկի ուսումնասիրության համաձայն, եթե առաջիկա տարիներին Հայաստանում նոր էլեկտրակայաններ չկառուցվեն, ապա տասը տարի անց արտադրված էլեկտրաէներգիայի ծավալը գրեթե կրկնակի պակաս կլինի պահանջարկից:
Այսօր հրապարակված «Հայաստանի էներգետիկ ոլորտի քաղաքականության վերաբերյալ ծանոթագրության» համաձայն, «Հրազդանի ՋԷԿ-ի բոլոր բլոկների օգտակար ծառայության ժամկետը կավարտվի մինչև 2016թ․-ը» (այստեղ նշենք՝ խոսքը չի վերաբերում նույն ՋԷԿ-ի 5-րդ էներգաբլոկին, որը պատկանում է «Գազպրոմին» ու արդիականացվել է): Բացի այդ, ենթադրվում է, որ ատոմակայանի շահագործման ժամկետը կավարտվի 2025թ․-ին: Առանց նոր կայանների՝ 2026թ․-ին էլէկտրաէներգիա արտադրող հայաստանյան հզորությունները կկազմեն մոտ 1 200 ՄՎտ, մինչդեռ պահանջարկը կկազմի շուրջ 2200 ՄՎտ:
«Հայաստանին անհրաժեշտ են լինելու լրացուցիչ արտադրական հզորություններ՝ մոտ ապագայում, երկարաժամկետում էլեկտրաէներգիայի մատակարարման պակասուրդից խուսափելու համար», - ասում է Համաշխարհային բանկի էներգետիկ ոլորտի փորձագետ Արթուր Կոչնակյանը:
«Էներգետիկ աղքատություն»
Համաշխարհային բանկը նաև նշում է, որ էլեկտրաէներգիայի շարունակական թանկացման հետևանքով տնային տնտեսությունները ստիպված են իրենց եկամուտների ավելի մեծ չափն ուղղել էլեկտրաէներգիայի վճարումների համար:
«Վերլուծությունները ցույց են տալիս, որ միջին տնային տնտեսությունը արդեն իսկ իր տնօրինվող եկամտի ավելի քան 10 տոկոսը ծախսում է էլեկտրաէներգիայի վրա, դեռ հաշվի չառած այս վերջին թանկացումը, որը ուժի մեջ կմտնի օգոստոսի 1-ից», - ասում է Կոչնակյանը: - «Դա միջազգային պրակտիկայում համարվում է էներգետիկ աղքատություն, այսինքն՝ տնային տնտեսությունները չեն կարող թույլ տալ իրենց սպառել նույնիսկ մինիմալ անհրաժեշտ էլեկտրաէներգիայի քանակ, որն իրենց անհրաժեշտ է կենսագործունեություն ապահովելու համար»:
Էլեկտրաէներգիան դարձյալ թանկանալու է
Տնտեսագետները նախազգուշացնում են՝ 2017թ․-ին ատոմակայանի՝ կես տարով վերանորոգման կանգնելը կրկին կհանգեցնի էլեկտրաէներգիայի թանկացման: Անցած ամիս լրագրողների հետ հանդիպմանը այս մասին ուղղակի ակնարկեց էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Երվանդ Զախարյանը:
Եթե հաշվի առնենք, որ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը մտադիր է հունիսի 17-ի նիստում 6.93 դրամով թանկացնել բնակչությանը վաճառվող 1 ԿՎտ/ժ էլեկտրաէներգիան, ապա կստացվի, որ 2009-2015թթ․ ընթացքում՝ չորս անգամ տեղի ունեցած թանկացումների հետևանքով էլեկտրաէներգիայի ցերեկային սակագինը աճել է 95.1 տոկոսով՝ 25 դրամից դառնալով 48.78 դրամ, իսկ գիշերայինը՝ 223.1 տոկոսով՝ 12 դրամի փոխարեն 38.78 դրամ: Այսօր «Ազատության» հարցին՝ արդյոք էլեկտրաէներգիա արտադրող նոր կայանների կառուցումը չի՞ հանգեցնի հոսանքի հերթական թանկացմանը, Արթուր Կոչնակյանը արձագանքեց․ - «Չէի ասի էականորեն պետք է բարձրանա, բայց ցանկացած նոր ներդրում ենթադրում է սակագնի աճ, որովհետև այդ կապիտալ ներդրումը պետք է հետ գնվի, իսկ դա հետ է գնվում սակագնի միջոցով»:
Վրացական ՋԷԿ-երի համար գազն ավելի էժան է
Ի դեպ, Համաշխարհային բանկի փորձագետը ուշագրավ տեղեկություն հայտնեց՝ նախորդ տարիներին Վրաստանում էլեկտրաէներգիայի գնի անփոփոխ մնալու պատճառներից մեկն այն է որ վրացական ջերմաէլեկտրակայանները Ադրբեջանից գրեթե երկու անգամ էժան են բնական գազը գնում, քան Հայաստանի ՋԷԿ-երը՝ Ռուսաստանից:
«Այս պահի դրությամբ վրացական ջերմային էլեկտրակայանների համար գազի սակագինը կազմում է մոտ 160-170 դոլար 1000 խորանարդ մետրի համար: Դա արդեն դարպասի մոտ ջերմային էլեկտրակայանի: Իսկ մեզ մոտ, եթե գիտեք, խոշոր սպառողների սակագինն է տարածվում, որը ավելացված արժեքի հարկով կազմում է ավելի քան 270 դոլար», - ասում է նա: